Een Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van zeefvakken

ADC ArcheoProjecten heeft een Inventariserend Veldonderzoek (IVO) in de vorm van één proefsleuf met testvakken uitgevoerd voor het plangebied Kanaalkruising Sluiskil – Zone 3, Terneuzen. Dit archeologisch onderzoek valt binnen het overkoepelende project Sluiskiltunnel, waarbij onder het kanaal van Gent naar Terneuzen een tunnel wordt aangelegd met bijbehorende infrastructuur. In het hier betreffende plangebied zal de boorput voor de tunnel worden aangelegd. Op deze locatie zou zich mogelijk een mesolithische vindplaats op het pleistocene dekzandoppervlak bevinden en potentieel resten uit de IJzertijd en/of Romeinse tijd op de top van het veen. Op basis van het eerder uitgevoerde onderzoek kon geen eenduidige conclusie worden gegeven over de archeologische waarde van het plangebied. Het huidige onderzoek is uitgevoerd om, op basis van gravend onderzoek, de aard, omvang en kwaliteit vast te stellen van de (mogelijke) vindplaats in het gebied om te komen tot een definitief oordeel over de behoudenswaardigheid van deze. Een specifiek onderzoeksdoel is de vraag in hoeverre zowel het dekzandoppervlak alsmede de top van het veen intact zijn en of er erosie heeft plaatsgevonden op deze niveaus. Een tweede onderzoeksthema is gericht op de ontwikkeling van het veen door de tijd heen. Binnen het plangebied is geen archeologische vindplaats aangetroffen. Op het Pleistocene dekzand zijn geen sporen of aanwijzingen gevonden voor bewoning op dit niveau. De vondst van enkele archeologische indicatoren als houtskool en hazelnootdoppen suggereren dat er hooguit enige vorm van menselijke activiteit heeft plaatsgevonden in het plangebied. Voor de top van het veen zijn evenmin aanwijzingen gevonden voor enige vorm van menselijke activiteit op dit niveau. Uit het botanische onderzoek blijkt dat binnen het plangebied de top van het veen in de IJzertijd – Romeinse tijd te nat was voor bewoning en gebruik als akker. Wel zijn er aanwijzingen gevonden dat in de omgeving van het plangebied in deze periode akkerbouw heeft plaatsgevonden, wat bekend is van eerder uitgevoerde archeologische onderzoeken. Het plangebied is gelegen op een dekzandrug, welk niveau heden ten dage ~2,5 m onder maaiveld ligt. Tot het eind van het Mesolithicum was de omgeving van het plangebied begroeid met een gemengd eiken-linden bos met hier en daar een den. In het dekzand ontwikkelde zich een bodem. Als gevolg van de algemene zeespiegelstijging steeg de grondwaterstand en vanaf 4500 v. Chr. was het dusdanig nat dat binnen het onderzoeksgebied veen kon groeien. De top van het dekzand, met de hierin gevormde bodem, bleef hierbij intact. Het veen groeide bovenop het dekzand. Het landschap in deze eerste fase van veenvorming kan het best gekarakteriseerd worden als een elzenbroekbos. Omstreeks 3500 v. Chr. daalde de grondwaterspiegel iets en was het droog genoeg voor soorten als eik en berk om te groeien en kwam een oerbos tot ontwikkeling binnen het onderzoeksgebied. Het initiële veenpakket werd omgezet tot een amorfe veenlaag. Na 3500 v. Chr. steeg de grondwaterstand weer en werden de condities te nat voor bomen om te groeien. Er ontwikkelde zich een veenmoeras met open water. Op de hoger gelegen dekzandruggen in de omgeving van het plangebied groeide een gemengd eiken loofbos. Taxus is in deze periode een nieuwkomer in de vegetatie op de vochtige en nattere gronden en deze wist zich in het gebied snel uit te breiden. Onder invloed van de stijgende grondwaterspiegel (gerelateerd aan de zeespiegelstijging) kan in deze periode steeds meer veengroei plaatsvinden in de lagere delen van het landschap. Hierdoor verdwijnt taxus uiteindelijk weer uit de vegetatie. Vanaf 2000 v. Chr. groeit er beuk op de hogere dekzandruggen. Na 800 v. Chr. treedt een verdere vernatting op van het landschap en komt een hoogveengebied tot ontwikkeling, waar veenmos groeide in de lagere delen en heide op de bulten. Het landschap was zeer open, op de hogere dekzandruggen groeide nog het restant van een loofbos. In de loop van de IJzertijd vindt een verdroging van het landschap plaats. In deze periode zijn er ook aanwijzingen dat in de wijde omgeving van het plangebied akkerbouw plaatsvond. Het plangebied zelf was te nat om te beakkeren. Door de verdroging van het landschap oxideerde de top van het veenpakket, er vond geen erosie plaats. In de Middeleeuwen (vanaf 450 n. Chr.) wordt door mariene inbraken een pakket klei over het veen afgezet. Met het huidige onderzoek is duidelijk geworden dat binnen het plangebied geen vindplaats aanwezig is. Met het onderzoek is nieuwe kennis verkregen met betrekking tot de landschappelijke ontwikkeling van de omgeving van het plangebied, met name de start en de verdere ontwikkeling van de veenvorming