Archeologisch bureauonderzoek diverse straten te Harreveld

Gespecificeerde archeologische verwachting Het merendeel van het plangebied/wegentraject (en daarmee het merendeel van de bebouwde kom van Harreveld) ligt op een dekzandrug/binnen een gebied van dekzandruggen. Alleen het uiterst noordelijke deel van het plangebied/wegentraject ligt op de overgang van een gebied van dekzand-welvingen dan wel naar een dekzandvlakte. De hoger gelegen dekzandruggen hadden een gunstige ligging voor Jager-Verzamelaars (Laat-Paleolithicum t/m Vroeg-Neolithicum) als tijdelijke nederzettingslocatie (jachtkampementen). Ook voor Landbouwers waren de dekzandruggen de meest gunstige locaties. De grootte van de dekzandruggen vormde voldoende areaal aan goed ontwaterde gronden voor landbouw. Voor de perioden IJzertijd-Romeinse tijd-Middeleeuwen is de algemene tendens dat de huisplaatsen steeds plaatsvaster werden en zich vaak verplaatsen naar de flanken van de dekzandruggen en mogelijk voor (langere) perioden naar de dekzandvlakten. Het uiterst noordelijke deel van het plangebied/wegentraject neemt een dergelijke positie in. De relatief hoog gelegen dekzandruggen, en daarmee ook het plangebied, zijn voor lange tijd in gebruik geweest als oude bouwlandgronden die direct buiten het buurtschap van Harreveld lagen (worden ook wel aangeduid als enken, essen of kampen). De verwachting is dan ook dat binnen het merendeel van het plangebied een (dik) plaggendek is opgebracht. Pas in de 19e eeuw ontstonden de eerste delen van de voorlopers van de betreffende wegentrajecten. Eerder uitgevoerd archeologisch onderzoek hebben aangrenzend aan het plangebied/wegentraject op de hoek van de Korenbloemstraat en de Freule van Dorthstraat restanten van een vroegmiddeleeuwse huisplattegrond opgeleverd. Het is goed mogelijk dat archeologische resten en sporen van deze vindplaats ook aanwezig zijn binnen het aangrenzende deel van de Korenbloemstraat en de Freule van Dorthstraat. Verder zijn binnen de lijn/zone waar de ZW-NO georiënteerde dekzandruggen liggen resten/sporen van Mesolithische bewoning aangetroffen. Ook in de Steentijd vormde deze dekzandruggen voor de wijdere omgeving dus zeer geschikte bewoningslocaties. Eventueel aanwezige (pre)historische resten houden voornamelijk verband met de landschappelijke ligging en de aanwezige natuurlijke afzettingen. Het oorspronkelijke bodemprofiel betreft waarschijnlijk binnen het gehele plangebied/wegentraject een veldpodzolgrond. Archeologische resten zijn later door landbewerking mogelijk deels verstoord geraakt, waarbij de vondstlaag deels zal zijn opgenomen in de basis van het plaggendek dat binnen het merendeel van het plangebied/wegentraject wordt verwacht. Het plaggendek zal vervolgens eventuele onderliggende resten beschermd hebben tegen verdere ingrepen. Bij een intacte bodemopbouw wordt de volgende horizontsequentie verwacht: Aap- (bouwvoor), Aa-, B, BC en de C-horizont. Bij het opbrengen van het plaggendek werd veelal de minerale bovenlaag met eventuele uitspoelingshorizont (Ah- en E-horizont) vermengd met het plaggendek. Archeologische resten, indien aanwezig worden verwacht onderin het plaggendek en op de overgang naar het oorspronkelijk gevormde podzolprofiel. Het sporenniveau zal goed zichtbaar zijn in de over-gangs-BC-horizont/top van de C-horizont. De aanwezigheid van een plaggendek zorgt voor een betere conservering van archeologische resten (vergankelijk vondstmateriaal) dan wanneer er geen sprake is van een plaggendek. Het uiterst westelijke en oostelijke deel van het tracé heeft een landschappelijke ligging en bodemkundige opbouw waarbinnen de ‘buitencategorie’ type 4 vondstcomplexen kunnen worden verwacht. Een deel van de mobilia (archeologische resten) circuleert ten gevolge van opspit vaak in het langzaam geaccumu-leerde mestdek, waardoor zelfs diep gelegen en meer resistente artefacten tot aan het maaiveld kunnen komen. Voor het uiterst noordelijke deel van het plangebied/wegentraject, waar volgens de Archeologische landschappenkaart gemeente Oost Gelre geen plaggendek wordt verwacht, zal de vondstlaag in de top van de dekzandafzettingen (veldpodzolgrond), deels of mogelijk zelfs volledig zijn opgenomen in de huidige bouwvoor. Alleen de meest resistente mobilia zal nog aanwezig zijn in de bouwvoor. Hierdoor zal de vondstdichtheid van de vindplaats lager zijn geworden. Eventueel diepere sporen die doorlopen in het dekzandpakket zullen nog wel intact aanwezig zijn, maar er zal dan sprake zijn van een lage spoordichtheid. Indien er sprake is van een archeologische vindplaats dan zal deze voorkomen als een type 5 of 6 vondstcomplexen. Pas in de 19e eeuw ontstonden de eerste delen van de voorlopers van de betreffende wegentrajecten die het merendeel van het plangebied vormen. Verwacht mag worden dat de oudere delen van het wegentraject één of meerdere malen zijn vernieuwd/heringericht. Hierbij kan ervan uit worden gegaan dat er bodemverstorende ingrepen hebben plaatsgevonden. Tot welke diepte is echter niet bekend. Verder is de verwachting dat aan weerszijde (buitenzijden) van het wegentraject leidingen lopen voor elektra, telefonie/internet, gas en water. Van het bestaande gemengde rioolstelsel is bekend dat deze onder de trottoirs loopt. Tevens is de verwachting dat langs het wegentraject dwarsverbindingen van deze kabels en leidingen zullen liggen. Kabels/leidingen voor elektra, telefonie/internet en gas zijn vaak aangelegd binnen de eerste meter, omdat hiervoor met enige regelmaat reparatie- of vervangingswerkzaamheden worden uitgevoerd. Voor de aanleg hiervan zijn meestal smalle sleuven gegraven. Recent aanlegde kabels en leidingen kunnen ook (deels) door de bodem zijn “geschoten”, waarbij graafwerkzaamheden niet noodzakelijk zijn. Het bestaande gemengde rioolstelsel ligt naar verwachting op een diepte tussen circa 1,5 en 2 m -mv (aflopend in de richting van de centrale afvoer). Riolering in de openbare ruimte kan gemiddeld 30 tot 40 jaar onder de grond blijven liggen voordat het aan vervanging toe is. De aanleg/onderhoud en vervanging van de aanwezige kabels en leiding hebben geleid tot verstoring van de oorspronkelijke bodemopbouw. Ter plaatse van het bestaande gemengde rioolstelsel is deze dermate diep dat de verwachting is dat het oorspronkelijke bodemprofiel geheel verwijderd/verstoord is tot diep in de C-horizont. Hier worden archeologische resten en/of sporen dan ook niet meer verwacht. Advies Op grond van de beantwoorde onderzoeksvragen, conform het Normblad archeologisch vooronderzoek voor de gemeenten binnen de regio Achterhoek (versie 1.2, september 2013) , blijkt dat binnen het plangebied de volgende vondst- en/of spoorcomplexen kunnen worden verwacht: restanten van een basis-/extractiekamp (Jagers-Verzamelaars) en/of een nederzettingscomplex of huisplaats (Landbouwers) van het complextype 4c of 5a/5b, resten van water- en drenkkuilen (complextype 0) en afvaldumps (complextype 3c). Voor het merendeel van het plangebied/wegentraject is de verwachting op de aanwezigheid van een archeologische vindplaats hoog. Alleen voor het uiterst noordelijke deel van het plangebied/wegentraject is de verwachting middelhoog. Door de functie van het merendeel van het plangebied, deel uitmakend van het wegentraject binnen de bebouwde kom van Harreveld, is de verwachting dat de mogelijk aanwezige vondst- en/of spoorcomplexen sterk zijn aangetast, omdat één of wellicht meerdere malen vernieuwingen van het wegentraject en infrastructurele werken (aanleg van kabels en leidingen (riolering)) hebben plaatsgevonden. Onder bestaande wegen komt vaak fundatiemateriaal voor, zeker voor doorgaande wegen met dagelijks veel verkeersactiviteit. Voor de aanleg hiervan wordt het oorspronkelijke bodemprofiel in de meeste gevallen afgegraven vaak tot aan het ‘gele’ zand (C-horizont) om te zorgen voor een betere stabiliteit. Indien dit het geval is zal een mogelijk nog te verwachten vindplaats alleen nog maar gekenmerkt worden door een archeologisch sporenniveau met een lage sporendichtheid (een afgegraven complex van het complextype 5c, waarbij alleen nog dieper doorlopende sporen aanwezig zullen zijn). Omdat de kans op verstoring van de bodem binnen het plangebied/wegentraject dus groot wordt geacht, wordt geadviseerd om een aanvullend archeologisch onderzoek te laten uitvoeren in de vorm van een inventariserend veldonderzoek door middel van verkennende boringen (KNA protocol 4003, IVO-O). Met het verkennend booronderzoek wordt de bodemopbouw binnen het plangebied/wegen-traject bepaald en wordt onderzocht of de oorspronkelijke bodemopbouw (hoge enkeerdgrond dan wel een veldpodzolgrond) nog wel of niet meer intact aanwezig is. Geadviseerd wordt de verkennende boringen binnen het betreffende wegentraject te zetten in een raai om de 25 meter en binnen het oppervlak van de bestaande rijbaan waar het gescheiden rioolstelsel komt te liggen. In de het uiterst oostelijke deel van het plangebied (vlakelement) kunnen enkele verkennende boringen gelijkmatig verspreid worden gezet. Indien uit de resultaten van het verkennend booronderzoek blijkt dat er sprake is van een (deels) intact oorspronkelijk bodemprofiel, dan geeft dit aanleiding om een vervolgonderzoek te laten uitvoeren. De te hanteren onderzoeksmethodiek voor het archeologisch vervolgonderzoek dient in overleg met het bevoegd gezag (gemeente Oost Gelre) te worden bepaald. Dit selectieadvies is voorgelegd aan het bevoegd gezag in kwestie, Burgemeester en Wethouders van de gemeente Oost Gelre en door middel van een selectiebesluit als zodanig bekrachtigd (beoordeling archeologisch rapport door de heer drs. M. Kocken, Regionaal Archeoloog Omgevingsdienst Achterhoek, d.d. 4 februari 2016, zaaknummer 2016EAA0015). Met bovenstaand selectieadvies wordt ingestemd