Eindrapportage archeologisch onderzoek (1192.001) 's-Gravelandseweg 70 te Hilversum

Gespecificeerde archeologische verwachting Uit de landschappelijke ligging, op een relatief hoog deel van de stuwwal, blijkt dat het plangebied een gunstige ligging had voor Jagers-Verzamelaars (Laat-Paleolithicum t/m Vroeg-Neolithicum) als tijdelijke nederzettingslocatie (jachtkampementen). Ook voor Landbouwers waren de stuwwallen gunstige bewoningslocaties. Het stuwwalgebied vormde voldoende areaal aan goed ontwaterde gronden voor landbouw. Uit de archeologische gegevens die verzameld zijn uit het onderzoeksgebied blijkt dat er in de omgeving van het plangebied sporen van menselijke activiteit zijn waar genomen uit het Neolithicum en de periode Late-Middeleeuwen - Nieuwe tijd. Ook zijn waarden bekend uit het Paleolithicum, de IJzertijd en de Vroege-Middeleeuwen. De Neolithische objecten zijn aangetroffen op een afstand van circa 250 meter ten westen van het plangebied, ook op de hogere delen van de stuwwal waar het plangebied ook binnen ligt. De bekende waarden uit de periode Late-Middeleeuwen - Nieuwe tijd liggen grotendeels binnen de oude historische kern van Hilversum, ten zuidoosten van het plangebied en landschappelijk gezien meer op de overgang van een relatief hoog naar een lager gelegen deel van de stuwwal. Op basis van de ligging van het plangebied ten opzichte van de bekende archeologische waarden, wordt de kans op aanwezigheid van resten uit de periode (Laat)Paleolithicum t/m Romeinse tijd hoog geacht en voor de perioden Middeleeuwen - Nieuwe tijd middelhoog geacht. De korenmolen die in het centraal-westelijke deel van het plangebied heeft bestaan dateert waarschijnlijk uit de tweede helft van de 19e eeuw en is tussen 1945 en 1950 verwijderd/gesloopt. Onbekend is of daarbij destijds of op een later tijdstip ook de ondergrondse delen zijn verwijderd. Er dient dus nog rekening te worden gehouden met de aanwezigheid van ondergrondse restanten (muurwerk/funderingen) van deze molen, waardoor de verwachting hiervoor dan ook nog hoog is. Resultaten inventariserend veldonderzoek Uit de resultaten van het inventariserend veldonderzoek (IVO, gecombineerd verkennende en karterende fase) blijkt dat de bodemopbouw bestaat uit gestuwde afzettingen, behorend tot de Formatie van Drente. In deze mineralogisch rijke afzettingen heeft zich van nature een holtpodzolprofiel gevormd, ook wel aangeduid als een bruine bosgrond. In het westelijke/centrale deel van het plangebied (deellocatie A in figuur 15) beperken bodemverstorende ingrepen zich tot een diepte van circa 60 cm -mv, waardoor er vaak nog een intact restant van het van nature gevormde holtpodzolprofiel aanwezig is, vanaf de verwerings-Bws- dan wel de overgangs-BC-horizont. Het archeologisch sporenniveau (wat meest duidelijk zichtbaar is op de overgang van de BC- naar de C-horizont) is ter plaatse dan ook nog intact aanwezig. Het zeven van het opgeboorde materiaal ter plaatse van de boringen gezet binnen deellocatie A (als ook binnen deellocatie B) hebben echter geen archeologische resten opgeleverd (karterende fase van het booronderzoek). In het oostelijke deel van het plangebied (deellocatie B in figuur 15) laten de boringen zien dat er diepe verstoringen hebben plaatsgevonden tot circa 160 cm -mv, tot voorbij de oorspronkelijke top van de C-horizont en daarmee voorbij het archeologisch sporenniveau. Deze diepe bodemverstoringen zijn waarschijnlijk het gevolg van de bouw en sloop van het hoofdgebouw van het voormalig autobedrijf die in het centraal-oostelijke tot oostelijke deel van het plangebied heeft gestaan. Verder is het aannemelijk dat, afgezien van de voormalige grootschalige bebouwing bebouwing in het oostelijke deel, ook lokale verstoringen hebben plaatsgevonden verspreid binnen het overige deel van het plangebied. Vanaf begin jaren ’20 van de 20e eeuw hebben namelijk verspreid binnen het gehele plangebied bouwwerkzaamheden plaatsgevonden, op basis van geraadpleegd historisch kaartmateriaal en gemeentelijke bouwdossiers. Het opgeboorde materiaal binnen het gehele plangebied heeft geen archeologische resten opgeleverd die kunnen duiden op de aanwezigheid van een archeologische vindplaats. Antropogene resten zijn alleen aangetroffen in de vorm van resten recent bouwpuin (2e helft 20e eeuw) in het geroerde/verstoorde deel van de bodemopbouw. Deze resten zijn vanuit archeologisch oogpunt niet relevant. De resultaten stemmen daarmee niet overeen met de verwachting. Conclusie Voor het plangebied kan geconcludeerd worden dat de archeologische verwachting voor alle perioden laag is. Omdat de natuurlijke bodemopbouw in ieder geval voor het oostelijke deel van het plangebied verstoord is, en er in de boringen geen archeologische indicatoren bij het onderzoek zijn aangetroffen, wordt in het plangebied geen archeologische vindplaats meer verwacht. Wel dient opgemerkt te worden dat eventuele restanten van de korenmolen die in het centraal-westelijke deel van het plangebied heeft gestaan (zie figuur 15), in de vorm van ondergrondse muurresten/funderingsresten, door middel van een karterend booronderzoek niet op te sporen zijn. Indien dergelijke resten nog aanwezig zijn zullen deze dateren uit het einde van de 19e eeuw. Advies Op grond van het ontbreken van aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische waarden, adviseert Econsultancy om, ten aanzien van de geplande bodemingrepen, in het kader van de Archeologische Monumentenzorg (AMZ), geen vervolgonderzoek te laten plaatsvinden. De natuurlijke bodemopbouw is voor het oostelijke deel van het plangebied in ieder geval diep verstoord. Tevens zijn in géén van de boringen archeologisch relevante indicatoren aangetroffen. Het bevoegd gezag (in deze de gemeente Hilversum) heeft aangegeven dat mogelijk aanwezige restanten van de eind 19e-eeuwse korenmolen (in de vorm van ondergrondse muurresten/funderingsresten), als archeologisch waardevol worden beschouwd. Geadviseerd is een aanvullend onderzoek dient te laten uitvoeren ter plaatse van de locatie van de voormalige korenmolen, door middel van een proefsleuvenonderzoek (IVO-P). Hiermee kan op snelle, maar betrouwbare wijze inzicht worden verschaft op de aanwezigheid van archeologische relicten en de inhoudelijke en fysieke kwaliteit van de mogelijk aanwezige bewoningssporen (aard, ouderdom, omvang, gaafheid, conservering) binnen het plangebied, teneinde tot een waardestelling te kunnen komen. Voor het proefsleuvenonderzoek (IVO-P) dient een Programma van Eisen (PvE) te worden opgesteld, waarin beschreven staat op welke wijze het onderzoek uitgevoerd dient te worden. Dit PvE dient te worden beoordeeld door het bevoegd gezag (gemeente Hilversum). Voor de vrij te geven terreindelen dient wel te allen tijde bij het afgeven van een omgevingsvergunning de wettelijke meldingsplicht (ex artikel 53 Monumentenwet 1988) kenbaar te worden gemaakt om het documenteren van toevalsvondsten te garanderen: Degene die anders dan bij het doen van opgravingen een zaak vindt waarvan hij weet dan wel redelijkerwijs moet vermoeden dat het een monument is (in roerende of onroerende zin), meldt die zaak zo spoedig mogelijk bij Onze minister. Deze aangifte dient te gebeuren bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort. Het verdient aanbeveling ook de verantwoordelijk ambtenaar van de gemeente Hilversum (mevrouw A. Koenders) hiervan per direct in kennis te stellen