Archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek, veldinspectie en verkennend booronderzoek

In opdracht van Royal Haskoning heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau van maart 2012 t/m mei 2014 een archeologisch bureau- en veldonderzoek uitgevoerd in het kader van de geplande aanleg van de ontsluitingsweg Heeswijk-Dinther Zuid (ten zuidoosten van Dinther). De aard en omvang geplande ingrepen en daarmee de consequentie voor de archeologie zijn nog niet exact bekend, maar verwacht wordt dat bij ingrepen dieper dan de bouwvoor eventueel aanwezige archeologische resten zullen worden verstoord. Uit het bureauonderzoek blijkt dat het plangebied zich op twee dekzandruggen bevindt, met daartussen het beekdal van de Aa. In en rondom het beekdal komen beekeerdgronden en lage enkeerdgronden voor. Op de hoger gelegen dekzandruggen komen hoge zwarte enkeerdgronden (‘esdekken’) en podzolbodems voor. Ongeveer in het midden van het plangebied bevinden zich de resten van het Ridderhof ten Bogaerde te Dinther: een omgracht adellijk huis dat teruggaat tot 1361 na Chr. Direct ten oosten daarvan, juist buiten het plangebied, bevindt zich een terrein met bewoningssporen uit de Middeleeuwen dat als archeologisch monument is aangemerkt. Op basis van archeologische en landschappelijke gegevens is er een gespecificeerde archeologische verwachting geformuleerd. Er geldt een hoge archeologische verwachting voor vindplaatsen van jager-verzamelaars (periode Paleolithicum-Neolithicum) op de hoger gelegen delen langs de Aa. Voor landbouwers (periode Neolithicum-Nieuwe tijd) geldt een hoge verwachting in het noordelijke deel van het plangebied (de zone met esdekken). Voor het beekdal van de Aa geldt een specifieke verwachting voor archeologische resten die typisch zijn voor natte contexten, zoals bruggen/voorden, afvaldumps en rituele deposities. Uit het veldwerk (veldinspecties en verkennende boringen) blijkt dat in het zuidelijke deel van het plangebied (ten zuiden van de Aa) beekeerdgronden voorkomen, terwijl in het deel ten noorden van de Aa hoge enkeerdgronden voorkomen. Tijdens veldinspecties in het kader van explosieven verwijdering zijn in het noordelijke deel nabij de Boterweg resten van een waterput en twee puinconcentraties aangetroffen. Het vermoeden is dat deze resten samenhangen met het Ridderhof. Helemaal in het noorden (langs de N606 [Laag Beugt]) zijn gedeeltelijke intacte bodemprofielen aangetroffen. Op basis van de resultaten van het onderzoek wordt geadviseerd om in de zone rondom de waterput alsmede in de zone met gedeeltelijk intacte bodemprofielen in het noorden een proefsleuvenonderzoek te laten uitvoeren, met als doel het nader duiden van de resten nabij de Boterweg en het lokaliseren van een eventuele archeologische vindplaats in het noorden. In de overige zones (met beekeerdgronden) kunnen eventueel beekdal-gerelateerde resten (zoals rituele deposities, fuiken, etc.) voorkomen. Deze zijn echter moeilijk op te sporen. Aangeraden wordt om hier de werkzaamheden extensief te laten begeleiden, dat wil zeggen dat er in het kader van de werkzaazheden er regelmatig een archeoloog langskomt om waarnemingen te verrichten. Zowel bij de proefsleuven als de begeleiding kan gebruikt gemaakt worden van de expertise van de heemkundekring. Een begeleiding en proefsleuvenonderzoek dient uitgevoerd te worden conform een vooraf opgesteld Programma van Eisen (PvE). Het PvE dient te zijn goedgekeurd door de bevoegde overheid. Dit is een selectieadvies; het bevoegd gezag (de gemeente Bernheze) neemt op basis hiervan een besluit