BAAC rapport V-16.0298

In opdracht van de provincie Gelderland heeft het onderzoeks- en adviesbureau BAAC bv een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Gelders Archief en Prinsenhof te Arnhem. Uit het bureauonderzoek blijkt dat het plangebied deel uitmaakt van het rivierengebied aan de voet van een stuwwal, nabij de monding van de SintJansbeek. De pleistocene afzettingen bevinden zich op een diepte van minstens 5 à 6 m –mv. Vanaf de late ijzertijd stroomde door het plangebied een loop van de Rijn. Door de rivier zullen eventueel oudere afzettingen en mogelijke archeologische niveaus geërodeerd zijn. De rivier heeft het plangebied in de vroege middeleeuwen B verlaten, waardoor het plangebied bewoonbaar werd. Uit de omgeving zijn inderdaad aanwijzingen voor bewoning vanaf zesde of zevende eeuw. Het centrale en zuidelijke deel van het plangebied wordt doorsneden door de dertiende- en vijftiende-eeuwse stadsmuren met bijbehorende grachten en de zeventiende-eeuwse verdedigingswallen. Het noordelijke deel van het plangebied valt binnen het bebouwd gebied. In of nabij dit gebied lagen vanaf het begin van de veertiende eeuw het Hof van Gelre en vanaf het begin van de zeventiende eeuw het Hof van Nassau. Op basis van kaartmateriaal blijkt dat het plangebied in ieder geval vanaf het midden van de zestiende eeuw deel uitmaakte van een gebied met bebouwing en tuinen. Dit gebied werd doorsneden door de Sint Jansbeek, die meerdere keren is verlegd. In het begin van de negentiende eeuw zijn de vestingwerken opgeheven, waarna de grachten zijn gedempt. Het gebied in en rond het plangebied is opnieuw ingericht, waarbij de bebouwing sterk is uitgebreid. In de Tweede Wereldoorlog is het gebied zwaar gebombardeerd, waarbij de bebouwing sterk is beschadigd en er ook minstens twee explosies in het plangebied hebben plaatsgevonden. Na de Tweede Wereldoorlog zijn de restanten gesloopt en is het plangebied geëgaliseerd. In de jaren erna is het plangebied geleidelijk bebouwd geraakt. In het westelijke deel is het Gelders Archief gebouwd en in het oostelijke deel eerst de Prinsenhofschool en later het kantorencomplex Prinsenhof. Door de bebouwing is het plangebied tot 12,5 m +NAP à 5,5 m +NAP verstoord. Aangezien de top van de vestingmuren en funderingsresten van de negentiendeeeuwse bebouwing bij eerder onderzoek in en direct ten westen van het plangebied tussen 7,3 en 12,7 m +NAP zijn aangetroffen, betekent dit dat er een zeer reëele kans is dat de archeologische waarden in het grootste deel van het plangebied nog grotendeels intact aanwezig zijn. Derhalve wordt aan het plangebied grotendeels een hoge verwachting toegekend voor archeologische waarden (nederzettingsresten, vestingwerken e.d.) uit de periode vanaf de vroege middeleeuwen B, die plaatselijk op basis van de aanwezige verstoringen wordt bijbesteld naar laag. Voor het gebied dat al is onderzocht geldt geen verwachting. Op basis van dit bureauonderzoek wordt in de gebieden met een hoge verwachting bij bodemverstoringen dieper dan 40 cm –mv een vervolgonderzoek in de vorm van proefsleuven aanbevolen. In het gebied met geen verwachting wordt geen vervolgonderzoek aanbevolen. In de gebieden met een lage verwachting dient, op advies van de gemeente Arnhem, een korte veldtoets plaats te vinden, waarbij tijdens de sloop/ontgravingen een archeoloog de situatie ter plekke archeologisch beoordeeld