Een archeologische opgraving in Empe, Gemeente Brummen, Gelders Hoofd 5-7

In augustus en september 2015 heeft er een archeologische opgraving plaats gevonden te Empe, Gemeente Brummen, ter hoogte van de voormalige boerderij aan het Gelders Hoofd 5-7. Dit in het kader van het landelijke project Ruimte voor de Rivier. Op de locatie zal een doorlaat door de dijk worden gerealiseerd. Als de waterstand in de IJssel extreem hoog wordt, stroomt het gebied tussen de oude en nieuwe dijk vol met IJsselwater, waardoor de algehele waterstand in de IJssel verlaagt. Deze werkzaamheden zullen de dijk en het direct aangrenzende perceel grotendeels verstoren. Het onderzoek bestond uit twee delen: eerst werd de onderzoekslocatie door middel van metaaldetectoren en grondradar onderzocht op de aanwezigheid van munitie die hier na de Tweede Wereldoorlog in een loopgraaf kon zijn achtergebleven. Deze werkzaamheden zijn archeologisch begeleid. Nadat er drie mortiergranaten door T&A Survey waren veiliggesteld en later door de EODD ter plekke tot ontploffing werden gebracht, kon het terrein middels een vlakdekkende opgraving laagsgewijs in zes werkputten onderzocht worden. De onderzoekslocatie is gelegen op een in de Late Middeleeuwen met diverse overstromingspakketten dichtgeraakte restgeul. Tijdens het onderzoek zijn sporen aangetroffen uit meerdere perioden. Direct op de onderste restgeulafzettingen werden sporen aangetroffen die in de Late Middeleeuwen zijn te dateren. Het gaat om een groot aantal (paal-)kuilen, een aantal haardkuilen en een waterput gemaakt van twee op elkaar gestapelde tonnen. De (paal-)kuilen zijn waarschijnlijk resten van palenrijen waar netten of vis op werden gedroogd. Deze sporen worden afgedekt door een overstromingspakket. Hierin zijn sporen ingegraven die te dateren zijn in de 16e eeuw. Het gaat om een groot aantal as- en haardkuilen, een haardplaats en twee veldovens. Op het ten westen van de onderzoekslocatie gelegen perceel is een definitieve opgraving geweest die de aanleiding vormde voor onderhavig onderzoek. Hier werden deze sporen ook aangetroffen. Deze worden in verband gebracht met het onderhouden en repareren van schepen. Vanaf de 16e eeuw gaat men het landschap door middel van het aanbrengen van ophogingslagen zelf verhogen. Er vinden nu meer woongerelateerde activiteiten plaats, getuige de aanwezigheid van muurfunderingen, een keldertje en waterputten. In de 18e eeuw wordt er aan de oostkant van het plangebied een dijklichaam opgebracht, die in de daaropvolgende eeuwen nog twee keer wordt verhoogd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog graven de Duitsers een loopgraaf over de dijk die de gehele lengte van het plangebied beslaat. In de loopgraaf zijn drie mortierposities aangetroffen, waarvan de onderkant verstevigd is met een bakstenen vloer