Een archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart voor de gemeente Sittard-Geleen

In opdracht van de gemeente Sittard-Geleen heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau voor het grondgebied van deze gemeente een archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart ver¬vaardigd. Deze kaart is een 'update' van de in 2004 door RAAP vervaardigde kaart (Van Waveren, 2004). Het doel van het opstellen van deze kaart is om ten behoeve van toekomstige planvorming en planuitvoering inzicht te verschaffen in de aanwezigheid en het karakter van de archeologische en historische resten in de gemeente. Door aan de verwachte en bekende archeologische en historische resten een concreet beleidsadvies te koppelen, vormt de kaart een eerste praktisch handvat bij de inpassing van de archeologie bij planvorming en uitvoering in de gemeente. Binnen de gemeente is een relatief groot aantal (n=779) archeologische vindplaatsen bekend, waaronder vele archeologische monumenten (n=43). Het opwerken van gegevens uit museum Het Domein te Sittard en een inventarisatie van gegevens van oudheidkundige verenigingen en amateur-archeologen heeft geresulteerd in een toename (n=170) van het aantal bekende vind¬plaatsen. Voor het opstellen van de archeologische verwachtingskaart heeft in eerste instantie een inventarisatie plaatsgevonden van deze vindplaatsen alsmede van landschappelijke (geo¬logische en geomorfologische) en bodemkundige gegevens van het grondgebied. Tevens zijn reeds uitgevoerde archeologische onderzoeken geïnventariseerd en heeft een literatuuronder-zoek plaatsgevonden. Op basis van de genoemde inventarisaties is een archeologisch verwachtingsmodel opgesteld. Dit model doet een uitspraak over de meest waarschijnlijke locaties voor vindplaatsen van (pre-)historische samenlevingen. Het model vindt haar weerslag in een archeologische verwachtings¬kaart waarop door middel van vlakken (verwachtingszones) vlakdekkend inzicht in de archeolo¬gische verwachtingen voor de gemeente wordt gegeven. Het totale model bestaat uit 3 deelmodellen: een model voor gemeenschappen van zogenaamde jager-verzamelaars (periode Paleolithicum-Mesolithicum) en een model voor zogenaamde land¬bouwgemeenschappen (periode Neolithicum t/m Nieuwe tijd). Deze 2 modellen hebben betrek¬king op nederzettingen in droge landschappen. Het derde model is specifiek ontwikkeld voor ver¬schillende soorten vindplaatsen in natte landschappen. Met betrekking tot zowel jager-verzamelaars- (27 vindplaatsen) als landbouwers (553 vind¬plaatsen) is vastgesteld dat in vrijwel alle perioden (Paleolithicum t/m Late Middeleeuwen) de meeste bekende en te verwachten vindplaatsen (kampementen en nederzettingen) zijn gesitueerd in een zone tot maximaal 450 m breed langs: 1. beekdalen; 2. geulen; 3. laagten; 4. droogdalen. Deze zogenaamde gradiëntzones, dat wil zeggen gebieden gelegen tussen lage/natte en hoge/droge arealen, waren aantrekkelijk als vestigingsplaatsen omdat vanuit deze locaties verschillende natuurlijke bronnen op gemakkelijk bereikbare afstand lagen (met name water, landbouwgrond, jachtwild). Voorts dienden dalen, geulen en laagten als transport- en migra¬tieroutes voor respectievelijk mens en dier. Binnen de natte landschappen zijn 8 verschillende verwachtinsgzones aangewezen waar zich bijzondere archeologische resten kunnen bevinden, zoals bruggen, afvaldumps en rituele deposities. Het gepresenteerde onderzoek bestaat uit 2 deelrapporten: 1. Deelrapport I: samenvatting en aanbevelingen; 2. Deelrapport II: landschap en archeologie, inclusief catalogus (op CD) van archeologische vindplaatsen (monumenten, ARCHIS-waarnemingen, vondstmeldingen), onderzoeksmeldingen en de status van onderzoeken