Zuidnederlandse Archeologische Notities 254

In het najaar van 2010 en het begin van 2011 heeft ACVU-HBS in opdracht van de gemeente Culemborg een klein noodonderzoek in de vorm van een waarneming gevolgd door een kleinschalige noodopgraving uitgevoerd in het plangebied Culemborg-’t Buitenhof. Dit terrein was op basis van de uitkomsten van het vooronderzoek reeds vrijgegeven voor verdere ontwikkeling en de bouwactiviteiten waren dan ook al in volle gang. Tijdens de bouwactiviteiten zijn er binnen het plangebied enkele bakstenen aangetroffen waardoor men vermoede dat dit de resten waren van de tot nog toe niet gelokaliseerde westelijke burcht van Culemborg. Hoewel de locatie van dit kasteel voor dit onderzoek nog omstreden was is er op advies van de regioarcheoloog toch opdracht verleend tot een noodonderzoek ten einde vast te stellen wat de aard van deze stenen resten was. Om de bouw niet tot last te zijn diende dit onderzoek in een beperkt tijdsbestek te worden uitgevoerd. In de eerste instantie is opdracht verleend tot het uitvoeren van een waarneming. Hieruit kwam naar voren dat de resten mogelijk behoorden tot een bijgebouw van de westelijke burcht van Culemborg. Omdat behoud in situ niet meer mogelijk was is er besloten om de resten door middel van een kleinschalige opgraving nader te onderzoeken om uitsluitsel te kunnen geven over de functie van de aangetroffen resten. Ondanks de slechte weersomstandigheden zijn alle werkzaamheden voltooid zonder dat het nieuwbouwproject vertraging heeft opgelopen. Daarnaast zijn de resultaten van het onderzoek ook van groot belang voor de geschiedenis van Culemborg. Hoewel de resten van het kasteel niet zijn aangetroffen heeft het onderzoek wel kunnen aantonen dat de westelijke burcht van Culemborg in de directe omgeving van de opgraving moet liggen. De bakstenen die zijn gevonden door de amateurarcheoloog bleken niet afkomstig van het kasteel, maar van een drietal en mogelijk zelfs een viertal veld- of loegenovens waarin men een groot aantal bakstenen heeft gebakken. De combinatie van historische bronnen, geografische gegevens en de resultaten van het veldonderzoek maken het zeer aannemelijk dat dit ovens zijn waarin men in de 13de eeuw bakstenen heeft gebakken die zijn gebruikt voor de bouw van de westelijke en daarmee de vroegste burcht van Culemborg. Deze burcht is gebouwd door Hubrecht Schenk van Culenborch, de stichter van de stad en na diens vertrek naar het Nije Huis aan de andere kant van de stad is de burcht nog een tijd bewoond door diens broer, Johan van Bosinchem. Aan het einde van de 14de eeuw komt de burcht niet meer voor in de historische bronnen. Hoewel deze nieuwbouwlocatie in de eerste instantie vrij leek te zijn gebleven van menselijke activiteit lijkt het toch een plek te zijn de mogelijk van groot belang is voor de Culemborgse geschiedschrijving. Mogelijk zal de westelijke burcht van Culemborg in de toekomst alsnog archeologisch kunnen worden onderzocht