15086046 BRO.GEM.ARC Eindrapportage archeologisch bureauonderzoek Stikkenweg (ong.) te Zelhem

Gespecificeerde archeologische verwachting: het plangebied maakt deel uit van het Oost-Nederlandse dekzandlandschap en ligt middenin een dekzandplateau, waarop een dik plaggendek is opgebracht vanaf minimaal de tweede helft van de 18e eeuw, maar zeer waarschijnlijk eerder. Het plangebied heeft deel uitgemaakt van de Zelhemsche Enk, de oude bouwlanden die vooral ten zuiden van de historische kern van Zelhem lagen. De aanwezigheid van een dik plaggendek zal gefungeerd hebben als beschermende laag, waardoor eventueel aanwezige archeologische resten mogelijk goed zijn geconserveerd. Indien het plangebied in het verleden in gebruik is geweest als bewoningslocatie dan zal voor het plangebied sprake zijn van een afgedekt archeologisch complex met een matige tot hogere vondstdichtheid en al dan niet met een grondsporenniveau. Het dekzandplateau vormde een zeer geschikte locatie voor (tijdelijke) bewoning voor zowel Jagers-Verzamelaars als voor Landbouwers. Het dekzandplateau beslaat een groot gebied en bood meer dan voldoende areaal aan goed ontwaterde gronden voor landbouw. Voor de perioden IJzertijd Romeinse tijd Middeleeuwen is de algemene tendens dat de de huisplaatsen steeds plaatsvaster werden en zich vaak verplaatsen naar de flanken van de dekzandruggen en mogelijk voor (langere) perioden naar de dekzand vlakten. Het plangebied ligt middenin de voormalige Zelhemsche Enk (oud bouwland dat rondom/direct ten zuiden van de historische kern van Zelhem lag) en is voor lange tijd in agrarisch gebruik gebleven. Geraadpleegd historisch kaartmateriaal geeft aan dat er binnen het plangebied vanaf de tweede helft van de 18e eeuw tot op heden geen bouwwerkzaamheden hebben plaatsgevinden. Wel grens het plangebied aan de zuidelijke uitbreiding van Zelhem die vanaf de jaren ’70 van de 20e eeuw plaatsvond, in de vorm van de realisatie van het industrieterrein Het Blek. Eerder uitgevoerd archeologisch onderzoek geeft aan dat de Zelhemsche Enk al rond 1.000 voor Christus bewoond is geweest. Binnen de enk zijn namelijk een veelvoud aan archeologische onderzoeken uitgevoerd, waarbij vindplaatsen zijn aangetroffen en vaak al zijn opgegraven. Het betreffen over het algemeen nederzettingsterreinen daterend vanaf de Bronstijd, maar vooral uit de Vroege- en Late-Middeleeuwen. Op basis van de aanwezige afzettingen en landschappelijke ligging is voor het plangebied de verwachting hoog op de aanwezigheid van resten en sporen. Voor Jagers-Verzamelaars kunnen resten (en mogelijk nog sporen) worden verwacht van een basis-/extractiekamp (complextype 4c), waarbij sprake zal zijn van een matig/hoge dichtheid van (resistente) mobilia (stenen werktuigen, bot). Resten en sporen van Landbouwers worden verwacht in de vorm van een nederzettingscomplex of huisplaats (complextype 4c). Bij de aanwezigheid van een archeologische vindplaats uit de perioden vanaf het Laat-Neolithicum is de verwachting dat er sprake is van een matig/hoge dichtheid van resistente mobilia (aardewerk, metaalresten (lokale ijzerproductie) en een matig/hoge spoordichtheid (immobilia). Daarnaast werden nabij de nederzetting water- en drenkkuilen aangelegd (meestal op de overgang naar of in lager gelegen terreindelen, waar minder diep gegraven hoefde te worden tot aan het grondwater). Water- en drenkkuilen moeten wel gezien worden als puntlocaties (complextype 0). Resten van afvaldumps (complextype 3a) kunnen over een groter oppervlak verspreid zijn, mogelijk is hiervoor eerst dekzand afgegraven maar het afval kan ook direct op het oorspronkelijke maaiveld zijn opgebracht. Afvaldumps zijn zeer rijk aan vondsten en hebben dan ook een hoge vondstdichtheid. De kans op de aanwezigheid van restanten van water- en drenkkuilen of van afvaldumps is het hoogst voor het westelijke deel van het plangebied. Binnen het plangebied loopt het maaiveld in westelijke richting (iets) af. Ten westen van het plangebied, bij de kruising van de Stikkenweg met de Rondweg ligt een water lager gelegen terreindeel/depressie binnen het dekzandplateau (op basis van het bestudeerde AHN). Advies: op grond van de beantwoorde onderzoeksvragen, conform het Normblad archeologisch vooronder-zoek voor de gemeenten binnen de regio Achterhoek (versie 1.2, september 2013) , blijkt dat binnen het plangebied de volgende vondst- en/of spoorcomplexen kunnen worden verwacht: restanten van een basis-/extractiekamp (Jagers-Verzamelaars) en/of een nederzettingscomplex of huisplaats (Landbouwers), resten van water- en drenkkuilen en afvaldumps. Resten van een basis-/extractiekamp (Jagers-Verzamelaars) en/of een nederzettingscomplex of huis¬plaats (Landbouwers) en resten van afvaldumps zijn door middel van een karterend booronderzoek goed op te sporen. Indien dit onderzoek voldoende aanwijzingen oplevert ((meerdere) archeologische indicatoren) voor de aanwezigheid van een archeologische vindplaats, dan is een proefsleuvenonderzoek de geëigende techniek om een eventueel aanwezig (restant van een) archeologisch sporenniveau aan te kunnen tonen. Geadviseerd wordt om binnen het plangebied een archeologisch gecombineerd verkennend en karterend booronderzoek uit te laten voeren. Dit onderzoek dient te bestaan uit het zetten van zeven megaboringen, gelijkmatig verspreid binnen het plangebied. De boringen dienen te worden verricht met behulp van een edelmanboor (diameter 15 cm) tot in het archeologisch relevante niveau (tot minimaal 30 cm in de C-horizont van de dekzandafzettingen). Het opgeboorde materiaal dient te worden gezeefd met behulp van een zeef met een maaswijdte van 4 mm. Het dient vervolgens geïnspecteerd te worden op het voorkomen van archeologische indicatoren, zoals fragmenten vuursteen, aardewerk, houtskool, verbrande leem, bot etc. Indien uit de resultaten van het gecombineerd verkennend en karterend booronderzoek blijkt dat er sprake is van een archeologische vindplaats, dan geeft dit aanleiding om een vervolgonderzoek te laten uitvoeren. De te hanteren onderzoeksmethodiek voor het archeologisch vervolgonderzoek dient in overleg met het bevoegd gezag (gemeente Bronckhorst) te worden bepaald