Definitief Archeologisch Onderzoek

Op 17 april 2009 verleende M.G.M. Projectontwikkeling B.V. aan BILAN opdracht voor een definitieve opgraving voor het plangebied Oranjestraat in de gemeente Best (provincie Noord Brabant). De aanleiding voor het onderzoek was de voorgenomen nieuwbouw in het plangebied. Uit de aanwezigheid van twee kuilen en vijf spiekers uit de ijzertijd is af te leiden dat in de ijzertijd op en nabij het onderzoeksgebied een nederzetting lag. De negenpalige spieker is gedateerd in de late ijzertijd en de vier- en zespalige spiekers in de ijzertijd. In diverse sporen werd handgevormd aardewerk aangetroffen. Geen van de scherven kon op basis van vorm, versiering, baksel, verschraling of afwerking nauwer gedateerd worden dan de ijzertijd. Helaas zijn tijdens het onderzoek geen huisplattegronden aangetroffen. Door de losse opbouw van erven bestaat er weinig inzicht in de structurering van erven en nederzettingen uit de ijzertijd. Kuilen en spiekers worden gezien als onderdelen van een erf, maar liggen dikwijls op de randen ervan. Uit onderzoeken in Haaren-Wijngaert, Brecht-Overbroek en grotendeels ook op het HSL-traject is gebleken dat spiekers ten zuiden van de huisplattegronden liggen. Echter in Best-Oranjestraat werden ten noorden van de spiekers geen sporen uit de ijzertijd waargenomen waardoor het hier aannemelijk is dat de bijbehorende huisplattegronden ten zuiden van spiekers, buiten het opgravingsterrein liggen. In het zuidwestelijke deel van het onderzoeksgebied werden twee bijgebouwen en een waterput uit de volle Middeleeuwen aangetroffen. Eén van de structuren is in de Huijbers typologie geïnterpreteerd als een bijgebouw van het type B3. Volgens deze typologie hebben gebouwen van dit type tussen 1125 en 1250 AD geen of een of twee sluitpalen aan beide korte zijden. Uit de botanische monsters afkomstig uit de waterput is gebleken dat in de agrarische economie van de nederzetting in elk geval vlas, selderij, een bietengewas, (mogelijk) pastinaak en waarschijnlijk één of meerdere graansoorten een rol speelden. Bij het aardewerk zitten de twee meest voorkomende soorten aardewerk uit de late twaalfde en vroege dertiende eeuw: Zuid-Limburgs aardewerk en Elmpter aardewerk. Waarschijnlijk behoren alle middeleeuwse sporen tot een erf en zijn dan, op grond van de datering van de waterput, in het laatste kwart van de twaalfde eeuw en het eerste kwart van de dertiende eeuw te dateren. Het geringe aantal scherven, waarvan ook nog een groot deel van slechts twee potten, maakt het aannemelijk dat het erf kortstondig in gebruik is geweest, waardoor er maar weinig aardewerk in de sporen terecht kon komen. Verder werden greppels aangetroffen die op basis van het aardewerk in de volle Middeleeuwen worden gedateerd maar wel sporen uit de volle Middeleeuwen oversnijden. De greppels worden om die reden jonger gedateerd dan de volle Middeleeuwen. Ook lijkt er geen relatie te bestaan tussen een erf en de greppels. Op een kadastrale kaart uit het begin van de negentiende eeuw zijn perceelgreppels zichtbaar waarvan de oriëntatie overeen komt met de opgegraven greppels