Eindrapportage archeologisch vooronderzoek (10387.001) Oude Veensegrindweg 76 te Rhenen

Gespecificeerde archeologische verwachting Op basis van het archeologisch bureauonderzoek heeft het plangebied een hoge verwachting op het voorkomen van archeologische resten uit alle archeologische perioden vanaf het (Laat-)Paleolithicum. Alleen voor de periode Nieuwe tijd is de verwachting laag. Het plangebied heeft namelijk een landschappelijke ligging op een zuidwest-noordoost georiënteerde daluitspoelingswaaier, als overgangs-/randzone van het ten zuidwesten gelegen stuwwallengebied van de Utrechtse Heuvelrug naar het ten noordoosten gelegen Pleistocene dal van de Gelderse Vallei. Door zijn gradiëntsituatie had het plangebied in principe al een gunstige ligging voor Jagers-Verzamelaars (Laat-Paleolithicum) als tijdelijke nederzettingslocatie (jachtkampementen). Ook voor Landbouwers had het plangebied een gunstige ligging. Er was voldoende areaal aan goed ontwaterde gronden aanwezig voor landbouw. Daarbij hadden de op de daluitspoelingswaaier te verwachten moderpodzolgrond (holtpodzolgrond, wordt ook wel aangeduid als een bruine brosgrond) een grote natuurlijke bodemvruchtbaarheid. Voornamelijk vooronderzoeken/prospectieve onderzoeken uitgevoerd in de omgeving van het plangebied hebben tot op heden geen aanwijzingen opgeleverd voor de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen. Wel zijn er tijdens niet-archeologische graafwerkzaamheden in de omgeving van het plangebied diverse vondsten gedaan van voornamelijk fragmenten aardewerk aangetroffen daterend uit zowel de Vroege- als Late-Prehistorie. Deze vondsten zijn vooral aangetroffen in de overgangs-/randzone van het ten zuidwesten gelegen stuwwallengebied naar de ten noordoosten gelegen daluitspoelingswaaiers/hellingsafspoelingen en vormen daarmee aanwijzingen dat deze overgangs-/randzone werd gezien als een aantrekkelijke (tijdelijke) bewoningslocatie. Op historisch kaartmateriaal is te zien dat het plangebied vanaf het begin van de 19e eeuw tot ver in de eerste helft van de 20e eeuw deel heeft uitgemaakt van een perceel (productie)bos/houthakkersbos. Daarna ging het deel uitmaken van het campingterrein. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is in de omgeving van Rhenen en de Grebbenberg zwaar gevochten, maar het plangebied ligt circa een kilometer ten westen van de Grebbenlinie. Militaire elementen/structuren in de vorm van verdedigingswerken worden daarmee niet verwacht. De aanwezigheid van kleinere objecten en structuren zoals explosieven, crashlocaties, veldgraven en onderduikholen kunnen echter niet worden uitgesloten. Resultaten inventariserend veldonderzoek De resultaten van het inventariserend veldonderzoek (IVO, verkennende fase direct gecombineerd met de karterende fase) laten zien dat er binnen het merendeel van het plangebied bodemverstorende ingrepen zijn uitgevoerd die meest waarschijnlijk zijn veroorzaakt tijdens het gebruik als campingterrein. Verstoringen reiken tot een gemiddelde diepte van circa 100, waarbij de bodemopbouw bestaat uit gevlekt humeus bodemmateriaal. De overgang naar de onverstoorde bodemopbouw betreft direct de C-horizont, in de vorm van sneeuwsmeltwaterafzettingen/hellingsafspoelingen. Diepgaande verstoringen zijn waargenomen in het noordelijke deel van het noordwestelijk gelegen terreindeel, wat gerelateerd kan worden aan het zwembad dat er tijdens het merendeel van de tweede helft van de 20e eeuw heeft gelegen. Alleen bij twee boringen is de van nature gevormde bodemopbouw nog (deels) intact aangetroffen, waarbij sprake is van een holtpodzolbodem/bruine bosgrond. Op grond van deze natuurlijke bodemopbouw kan gesteld worden dat binnen een groot deel van het plangebied het archeologisch potentiele vondstniveau geheel zal zijn verstoord en het sporenniveau merendeels (alleen dieper doorlopende sporen kunnen nog deels intact worden aangetroffen). Omdat het campingterrein reeds ontruimd was, was goed te zien dat er veel kabels- en leidingwerk is aangelegd, als aanwijzing dat verspreid over het terrein al diverse vergravingen zullen zijn uitgevoerd. De karterende fase van het booronderzoek heeft alleen in de humeuze en geroerde/verstoorde bovengrond enkele fragmenten beton- en baksteenpuin van recente datum opgeleverd (20e eeuw). Meest waarschijnlijk zijn deze resten in omgewerkte bodem terecht gekomen tijdens de inrichting van het campingterrein. Er zijn geen indicatoren van enige ouderdom aangetroffen. Daarnaast zijn er geen lagen aangetroffen die wijzen op de aanwezigheid van een oude antropogene bodemhorizonten (oude akkerlagen/cultuurlagen). Conclusie Geconcludeerd wordt dat er op basis van de resultaten van het booronderzoek er geen aanwijzing zijn om nog restanten van een archeologische vindplaats binnen het plangebied te verwachten. Er zijn dus geen gevolgen voor de voorgenomen bodemingrepen. De gespecificeerde archeologische verwachting op basis van het bureauonderzoek, waarbij een hoge verwachting gold op het aantreffen van archeologische indicatoren, kan dan ook worden bijgesteld naar een lage verwachting. Advies Op grond van het ontbreken van aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische waarden adviseert Econsultancy om, ten aanzien van de geplande bodemingrepen, in het kader van de Archeologische Monumentenzorg (AMZ), geen vervolgonderzoek te laten plaatsvinden. Binnen het merendeel van de twee onderzochte terreindelen is een verstoorde/geroerde bodemopbouw aangetroffen. Hierdoor worden archeologische resten dan ook niet meer in situ verwacht (archeologisch potentiële sporen-/vondstniveau is sterk aangetast dan wel volledig verwijderd). Daarnaast zijn er geen archeologisch relevante indicatoren aangetroffen tijdens het onderzoek. Een archeologische vindplaats wordt niet meer verwacht binnen het plangebied. Er is geprobeerd een zo gefundeerd mogelijk advies te geven op grond van de gebruikte onderzoeksmethode. De aanwezigheid van archeologische sporen of resten in het plangebied kan nooit volledig worden uitgesloten. Econsultancy wil de opdrachtgever er daarom ook op wijzen dat, mochten tijdens de geplande werkzaamheden toch archeologische waarden worden aangetroffen, er conform artikel 5.10 van de Erfgoedwet uit juli 2016 een meldingsplicht geldt bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed). Het verdient aanbeveling ook de deskundige namens de bevoegde overheid (mevrouw L. Bruning) en de verantwoordelijk ambtenaar van de gemeente Rhenen hiervan per direct in kennis te stellen