Een archeologische begeleiding van de sanering van het terrein van het voormalig zwembad in Nijmegen-Oost, Archeologische Berichten Nijmegen - Briefrapport 176

Een groot deel van het plangebied is door de bouw en sloop van het zwembad en de buitenbassins zo erg vergraven dat in de bodem ter plekke geen archeologische waarden meer aanwezig zijn. Alleen in het westelijke en zuidelijke deel van het terrein mogen in de toekomst nog archeologische sporen (uit de Romeinse tijd en andere perioden) verwacht worden. De verzamelde vondsten weerspiegelen, ondanks het feit dat tijdens de archeologische begeleiding geen sporen zijn waargenomen, in grote lijnen wel de geschiedenis van het plangebied. De bronzen ring, een riemverdeler van paardentuig, is de oudste vondst en in verband te brengen met de bewoners van de legerplaats van het Tiende Legioen op de Hunerberg en de daar omheen gelegen canabae legionis aan het einde van de 1e eeuw en het begin van de 2e eeuw. Hetzelfde kan gezegd worden van drie scherven van aardewerk, al kan niet helemaal uitgesloten worden dat ze met de Romeinse graven verband houden die in de omgeving zijn aangetroffen. Het aantal vondsten uit deze periode is beperkt maar als de vijf metaalvondsten en het graf uit dezelfde periode uit het proefsleuvenonderzoek erbij betrokken worden is duidelijk dat binnen het plangebied rond het jaar 100 verschillende activiteiten plaats vonden. Daarmee lijkt dit deel van Nijmegen in die tijd in een overgangszone tussen grafveld en nederzetting te liggen. Daarna is het langere tijd stil. De enige munt uit de 4e eeuw lijkt door een passant verloren te zijn. Daarna lijken er gedurende eeuwen nauwelijks activiteiten op het onderzoeksterrein te zijn ontplooid. De tijdens het proefsleuvenonderzoek gevonden scherf van Pingsdorfaardewerk mag als een incidentele vondst uit de volle middeleeuwen beschouwd worden. Iets jonger zijn twee scherven uit de 14e eeuw die bij de begeleiding zijn aangetroffen.. De eerste archeologisch aanwijzingen voor een meer continu gebruik van het terrein stammen uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), en hebben vermoedelijk een agrarische achtergrond. Vier duiten en enkele knopen uit die tijd zijn vermoedelijk samen met huis- en straatvuil op de (kort daarvoor ontgonnen?) akkers terecht gekomen. Hetzelfde lijkt het geval met enkele scherven van vaatwerk die tijdens de begeleiding en het proefsleuvenonderzoek zijn verzameld. Of de ronde loden kogels ook uit deze periode stammen of in latere tijd ter plekke in de bodem zijn beland is onbekend. Ook de metaal- en aardewerkvondsten uit de daarop volgende 150 jaar zijn vermoedelijk voor het merendeel met bemesting op het terrein terecht gekomen. Daartoe behoren enkele scherven, een duit en dubbele wapenstuiver, het muntgewicht en enkele uniformknopen uit de Napoleontische tijd van in Nijmegen gestationeerde Franse troepen. Aan het einde van de 19e eeuw krijgt het terrein naast agrarische gebruik een tweede functie. Militairen uit het nabij gelegen Fort De Verbrande Molen (of het in Nijmegen gelegerde garnizoen) gebruikten blijkens enkele gevonden kogelhulzen het terrein ook voor oefeningen. Daar kan nog een loden kogel uit de 19e eeuw aan toe worden gevoegd die tijdens het proefsleuvenonderzoek is gevonden. Tot de bouw van het zwembad in 1937 zijn nog verschillende scherven van aardewerk en metalen voorwerpen, zoals munten en de twee borgloodjes op de akker terecht gekomen. Of een grote ijzeren troffel met de bouw van het zwembad of een latere verbouwing in verband mag worden gebracht is onbekend. Hetzelfde geldt voor fragmenten dak- en voeglood en fragmenten van zinken plaatjes. Een granaat en een kogelhuls verwijzen naar de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een restant van een klappertjespistool herinnert aan een jonge bezoeker van het zwembad uit de na-oorlogse tijd. Ook andere bezoekers hebben naast enkele munten persoonlijke zaken achter gelaten bij het zwembad. Soms zijn waardevolle zaken verloren zoals een zilveren broche, in andere gevallen minder dure sieraden als een plastic haarspeld en de broche en een vingerring die tijdens het proefsleuvenonderzoek zijn aangetroffen. Een verloren medaillon refereert aan de katholieke achtergrond van een van de bezoek(st)ers in de jaren '50 of '60. Twee leeuwenkopjes van hoofddeksels van leden van een muziekgezelschap laten zien dat in de jaren na de oorlog bij het zwembad muziekuitvoeringen zijn gegeven. Enkele vondsten zijn direct aan de functie van het zwembad te koppelen. Een opvallende vondst met een Nijmeegse achtergrond is op het grasveld achter het zwembad achtergebleven. Het gaat om een koffieroomflesje van de Melkerij Lent. Iets ouder is een in het zwembad gebruikt kopje van hotelporselein dat in 1956 in Maastricht is vervaardigd. Op het terrein zijn voorts twee voorwerpen gevonden die direct gerelateerd zijn aan activiteiten die in het zwembad zelf ontplooid werden. Het gaat om de blaadjes van een lauwerkrans die onderdeel waren van een sportprijs en een in 2011 uitgereikte medaille