Mesleki ve teknik eğitim kurumu olarak Tophane-i Amire Sanayi Alayları ve Mektebi

XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti birçok alanda modernleşme çabasına girmiştir. Modernizasyon çalışmaları özellikle orduda ve ordunun kullandığı silahlarda yoğunlaşmıştır. Modern silahlar Avrupa ve Amerika’dan ithal edildiği gibi bu silahların yerli üretimi için Tophane-i Amire Müşiriyetine bağlı fabrikalar inşa edilmiştir. Ancak Sanayi Devrimi sonrası ortaya çıkan üretim biçimini Osmanlı Devleti’nde tatbik etmek oldukça zor olmuştur. Yüksek kalite ve geniş üretim hacmi için teknoloji transferi gerekliydi. Üretim için makineler ithal edildiği gibi yeterli donanıma sahip mühendis ve işçilere de ihtiyaç duyulmaktaydı. Ancak bir tarım toplumu olan Osmanlı Devleti’nde işgücü için duyulan bu ihtiyacın karşılanması mümkün değildi. Üretimdeki üst sınıfı temsil eden mühendislerin bir kısmı yurt dışından sözleşmeyle getirilmiş ve yurt dışına mühendis eğitimi için talebeler gönderilerek bu açık kapatılmaya çalışılmıştır. Üretimde daha alt sınıfı temsil eden işçileri temin etmek mühendis temininden daha zor olmuştur. Nitekim sayıları binlere varan işçiler aynı metotla sağlanamazdı. Yeni kurulan fabrikalarda çalışmak üzere ilk mesleki teknik okul 1848 yılında Zeytinburnu’ndan kurulmuş olsa da faaliyete geçememiştir. İşçi temini sorunu 1862 yılında askerlik yükümlülüğünden faydalanarak İmalat Alaylarının oluşturulmasıyla çözülmüştür. Fabrikalarda askerleri istihdam ederek geçici olarak işçi problemine çözüm bulan devlet bu sorunu kalıcı olarak çözebilmek için Tophane-i Amire İdadi Sanayi Alayları Mektebini kurarak çocuk yaşta aldığı talebeleri silah sanayisi için yetiştirmeye başlamıştır. Bu mektebe kaydolan talebe yatılı olarak 3 yıl ihtiyat, 5 yıl idadi ve 5 yıl sanayi adı altında eğitim almışlardır. Bu uygulama ile ülkede doğal olarak var olmayan işçi sınıfını devlet kendisi yaratmaya çalışmıştır