La Conférence de l’Entente balkanique à Bucarest (20-22 février 1939) : le chant du cygne d’une tentative de confédération

L’Entente balkanique, créée en février 1934 entre la Turquie, la Yougoslavie, la Roumanie et la Grèce, avait comme objectif la défense de ses États membres contre le danger du révisionnisme bulgare. Fruit de l’initiative du ministre des Affaires étrangères de Roumanie, Nicolae Titulesco, l’Entente balkanique exprimait aussi le désir de préserver ses États membres de la poussée vers l’est de l’Allemagne hitlérienne et de la politique maximaliste de Mussolini. Le Conseil permanent de l’Entente balkanique qui s’est réuni à Bucarest du 20 au 22 février 1939 fut l’avant-dernier. En intégrant l’Entente balkanique dans le cadre politique européen, nous tenterons de suivre son évolution, ses frictions et ses fractures, afin de rendre compte des raisons de sa dissolution. Nous tracerons donc les grandes lignes des différents aspects des relations interbalkaniques et des enjeux de la politique des puissances européennes. Pour ce faire, nous nous appuierons sur les mémoires du ministre des Affaires étrangères de Roumanie, Grigore Gafencu, et sur les discours de Ioannis Metaxás prononcés lors de la session du Conseil permanent. Nous évoquerons aussi des articles de la presse grecque, roumaine et française ainsi que des documents diplomatiques.The Balkan Entente also called Balkan Pact was signed in Athens (February 9, 1934) between Rumania, Greece, Yugoslavia and Turkey. The member States aimed at defending their territorial status quo defined by the peace Treaty of Paris against attack by Bulgaria or Albania. They also aspired to strengthen their security towards the Italian maximalism and the hitlerian eastward expansion. The Conference in Bucharest is the second last. The Balkan Pact became defunct in 1940. Here we propose to examine the reasons of its dissolution. We shall focus on the aspects of the interbalkan relations and the parameters of British and French foreign policy. Thus, we will rehearse articles of the Greek, Rumanian, French and Turkish press as well as the testimonies of the two protagonists: Grigore Gafencu and Ioannis Metaxas.Το Σύμφωνο της Βαλκανικής Συνεννόησης της 9ης Φεβρουαρίου 1934 μεταξύ Ελλάδας, Ρουμανίας, Γιουγκοσλαβίας και Τουρκίας είχε ως στόχο την προστασία των συμβαλλομένων κρατών όχι μόνο από το Βουλγαρικό αλυτρωτισμό αλλά και από την ιταλική επεκτατική πολιτική και τη γερμανική επέλαση.Η Διάσκεψη του Βουκουρεστίου είναι η προτελευταία. Λίγες εβδομάδες μετά η Γερμανία εισβάλλει στη Μοραβία και τη Βοημία, η Ιταλία στην Αλβανία. Την 1η Φεβρουαρίου 1940 η Διάσκεψη του Βελιγραδίου θα είναι η τελευταία. Μέσα από τον ελληνικό, ρουμανικό, γαλλικό και τουρκικό Τύπο και τις μαρτυρίες των δύο πρωταγωνιστών της Διάσκεψης Γκριγκόρε Γκαφένκου και Ιωάννη Μεταξά, θα μελετήσουμε τις ενδοβαλκανικές τριβές και τις παλινοδίες της γαλλικής και βρετανικής εξωτερικής πολιτικής που συνέτειναν στην αποδόμηση της Βαλκανικής Συνεννόησης