De la légèreté du « régime crétois » au « lourd paradoxe » grec

Paradoxalement, depuis un certain temps déjà, on assiste en Grèce et dans le Sud-Est européen à une augmentation parfois spectaculaire du nombre d’individus suprapondéraux. Selon certaines enquêtes, la Grèce serait le pays d’Europe le plus frappé par le surpoids et même l’obésité.Suivant une approche comparative, notre étude s’interroge d’abord sur les représentations et la réalité historiques de l’alimentation en Grèce et en Roumanie. Elle examine ensuite quelques données relatives aux habitudes nutritionnelles actuelles en faisant ressortir des particularités du marché du fast-food en Grèce, mises en parallèle avec la plupart des pays environnants. Une évocation d’autres facteurs susceptibles d’expliquer ce paradoxe alimentaire et des tableaux statistiques en annexe complémentent le propos.The Cretan diet – as well as the so-called « Mediterranean diet » in general – has long been promoted as a nutritional model healthier than the culinary habits of the North. Therefore, it is all the more striking to witness, over the last few decades, a dramatic increase of overweight and obesity especially in Greece and the neighbouring regions. We shall first have a glance at the history of nutrition, its « national » perception and reality in Greece and Romania. Subsequently we shall focus on some peculiarities of the fast-food market in Greece compared to other countries. A brief discussion of other socio-cultural factors and some statistical tables will round off the study.Η κρητική δίαιτα χαίρει από καιρό ιδιαίτερης εκτίμησης στην Βόρεια Ευρώπη και Αμερική. Έχει προωθηθεί εκεί ως πρότυπο υγιεινής διατροφής ανώτερο των τοπικών διατροφικών παραδόσεων. Θεωρείται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην προφύλαξη καρδιαγγειακών νόσων, ότι μειώνει επίσης τα κρούσματα διαβήτη, και επιπλέον η δίαιτα αυτή φαίνεται να συμβάλλει στην διατήρηση μιας λεπτής σιλουέτας. Προκαλεί επομένως μεγάλη έκπληξη η διαπίστωση, εδώ και 2-3 δεκαετίες μιας αλματώδους αύξησης παχυσαρκίας – και μάλιστα στην περίπτωση παιδιών σχολικής ηλικίας – κυρίως στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες της νότιας και νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ξεκινώντας από μια συγκριτική εστίαση στις περιοχές αυτές, θα ρίξουμε πρώτα μια ματιά στην ιστορία της διατροφής, στις σχετικές εθνικές αντιλήψεις και πραγματικότητες. Εν συνεχεία θα αναρωτηθούμε για τις κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές που προκάλεσαν την επιδημία υπέρβαρων στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό θα επιστήσουμε την προσοχή στον ρόλο των αλυσίδων « ταχυφαγίας », χωρίς να παραβλέψουμε και άλλους παράγοντες κοινωνικού και πολιτισμικού τύπου