Les jeunes Bruxellois, entre diversité et adversité

Bruxelles est une ville fortement segmentée socialement et culturellement. Cette diversité se retrouve particulièrement au niveau de sa jeunesse. Cet article propose l’analyse d’une enquête par questionnaire réalisée auprès de rhétoriciens des écoles francophones de la Ville de Bruxelles, de toutes les formes d’enseignement, portant sur les styles de vie, le racisme et l’insécurité. Les résultats confirment la pluralité de la jeunesse. Trois variables essentielles semblent différencier les « jeunesses bruxelloises » : l’origine sociale, l’origine ethnique et l’orientation scolaire. Les résultats attestent que les relations entre les jeunes se construisent sur des bases identitaires s’ancrant dans la référence à l’appartenance sociale et à l’origine ethnique mais dont l’intensité est variable selon la forme de l’enseignement. L’ethnicisation des rapports sociaux parmi les jeunes paraît très présente. L’enquête révèle un paradoxe : les expressions xénophobes, qui ne visent pas que les personnes d’origine étrangère, sont nombreuses dans les modes de désignation d’autrui alors même que l’adhésion au discours antiraciste semble dominante.Brussel is een sociaal en cultureel sterk gesegmenteerde stad. Die diversiteit weerspiegelt zich ook bij de jongeren. In dit artikel presenteren wij de resultaten van een schriftelijke bevraging bij de laatstejaars van de Franstalige scholen van de stad Brussel, aangaande levensstijlen, racisme en onveiligheid. Uit het onderzoek blijkt dat de Brusselse jeugd intern sterk verdeeld is naar sociale herkomst, etnische origine en schoolkeuze. Onderlinge verhoudingen zijn vaak identiteitsgeladen, waarbij sociale herkomst en etnische origine een belangrijke rol spelen. De intensiteit van identitaire spanningen is echter minder uitgesproken in het algemeen vormend onderwijs dan in het technisch en beroepsonderwijs. De etnicisering van sociale verhoudingen - het benadrukken van etnische verschillen, ten koste van gelijkenissen en verschillen op andere vlakken - lijkt onder de jongeren sterk aanwezig te zijn. Het onderzoek wijst ook op een paradox: racistische uitlatingen, die overigens niet alleen allochtonen als doelwit hebben, zijn wijdverspreid, terwijl zowat iedereen tegelijkertijd het dominante antiracistische discours onderschrijft.Brussels is a city which is highly segmented on both the social as the cultural level. This diversity is also reflected among the youth. In this article we present the results of a survey undertaken among the last year students of the francophone schools of the city of Brussels. The survey, which focusses on life styles, racism and insecurity, confirms the multifaceted character of the Brussels youth. Important sources of diversity and division are social background, ethnic origin and school choice. Our findings attest that the relations amongst young people are built on identities that are rooted in references to socio-economic class and ethnic origin, while their intensity varies with the type of education. The ethnicisation of the young people’s social relations seems to be very widespread. The survey attests to a paradox: racist insults are quite common, and are not only oriented towards ethnic minorities, but at the same time almost everyone supports the dominant antiracist discourse