La démocratie basque

Euskal Herriaren antolakuntza, izatez, gizartea mailaz maila zatitu baino lehenagokoa da. Bestalde, euskal herri horretan, jabetza indibisoaren araubidea zen berezkoa eta hori besterik ez zen ezagutzen. Araubide horretan, etxea zein familiak okupatu eta horrexena zen; bileretan, familiaburua zen familia bakoitzaren ordezkaria. Izan ere, igandero, familiaburuek bilera egiten zuten parrokiaren atarian, behin elizkizuna bukatuta, parrokiako erkidegoari zegozkion arazoak eztabaidatu eta erabakitzeko; bilera horietan, orobat, herrialdeko biltzar nagusirako mandatariak izendatzen zituzten. Biltzar horren izenak honetara ematen ziren: Biltzar, Lapurdin; Silviet, Zuberoan; eta gorte nagusia, Nafarroa Beherea osatzen zuten herri eta haranetan. Mandatari horiek manuzko agindua jasotzen zuten, eurei aurkeztutako proposamenak entzuten zituzten eta euren parrokietara itzultzen ziren. Behin parrokietan bilduta, familiaburuek botoak ematen zituzten proposamen horien guztien gainean. Erantzunek botoen gehiengoa lortzen zutenean, erantzun horiekin bigarren bilera egiten zen biltzar nagusian. Boterea, beraz, familiaburuen esku zegoen. Are gehiago, Euskal Herriko erregimen politikoa zuzeneko demokrazia zen, demokrazia horren oinarria familia bera zela. Zernahi gisaz, Frantziako monarkia bateratzaile eta zentralizatzaileak eraso egin zion antolakuntza tradizional horri. Lapurdik bakarrik iraun zuen bere horretan, Iraultza gertatu arte.The organisation of the Basque people predated that of the division of society into orders (classes). Furthermore, the natural system of joint undivided property was only known, each house belonged to the family than occupied it; it was represented at meetings by the head of the family (or owner of the family estate). The heads of family gathered on Sunday in each parish, after mass to deliberate and makedecisions concerning the parish community, appointed authorised representatives for the general assembly of the state: Biltzar in Labourd, Silviet in Soule and general courts in the states and valleys that made up Nafarroa Behehera (Lower Navarre); holders of binding mandates, listened to the proposals that were submitted and returned to their respective parishes where the family heads voted with respect to each proposal; the response obtained by the majority vote was subjected to a second session in the General Assembly. The power resided in the family heads. The Basque political system was a family-based direct democracy. However, the French monarchy, unifying and centralising, in itself, obstructed this traditional organisation. Only Labourd retained this organisation until the Revolution.L'organisation du peuple basque était antérieure à la division de la société en ordres. Par ailleurs, il ne connaissait que le régime naturel de la propriété indivise; chaque maison appartenait à la famille qu'elle abritait ; elle était représentée dans les réunions par son maître. Les maîtres de maison se réunissaient dans chaque paroisse le dimanche, à l'issue de la maison pour délibérer et prendre les décisions concernant la communauté paroissiale ; ils désignaient des mandataires à l'assemblée générale du pays: Biltzar en Labourd, Silviet en Soule et Cour générale dans les pays et vallées composant la Basse-Navarre; munis d'un mandat impératif, ils écoutaient les propositions qui leur étaient soumises et revenaient dans leurs paroisses respectives, où les maîtres de maison votaient sur chacune d'elles; la réponse obtenue à la majorité des voix était ramenée à une seconde session de l'Assemblée générale. Le pouvoir appartenait aux maîtres de maison. Le régime politique basque était une démocratie directe à base familiale. Mais la monarchie française, unificatrice et centralisatrice, porta atteinte à cette organisation traditionnelle. Seul, le Labourd la conserva jusqu'à la Révolution.La organización del pueblo vasco era anterior a la división de la sociedad en órdenes. Por otra parte, no conocía más que el régimen natural de la propiedad indivisa; cada casa pertenecía a la familia que la ocupaba; estaba representada en las reuniones por el cabeza de familia. Los cabezas de familia se reunían en cada parroquia el domingo, a la salida de la iglesia para deliberar y tomar las decisiones concernientes a la comunidad parroquial; designaban mandatarios para la asamblea general del país: Biltzar en Lapurdi, Silviet en Zuberoa y Corte general en el país y valles que componían la Nafarroa Beherea (Baja Navarra); provistos de un mandato imperativo, escuchaban las propuestas que se les presentaban y retornaban a sus respectivas parroquias donde los cabezas de familia votaban respecto a cada una de ellas; la respuesta obtenida por mayoría de votos era sometida a una segunda sesión de la Asamblea general. El poder residía en los cabezas de familia. El régimen político vasco era una democracia directa de base familiar. Pero la monarquía francesa, unificadora y centralizadora, atentó contra esta organización tradicional. Sólo Lapurdi la conservó hasta la Revolución