Comparison of External Exposure of Central and Eastern-European States as a Factor Threatening Financial Security of Their Economies

Central and Eastern Europe countries can be characterized by rather tight international economic and financial relations, which indicates their dependence on foreign capital and on the upturn on global markets, which also makes them vulnerable to external shocks. Immunity of the economies of CEE countries was additionally diminished by their relatively quick and uncompromising openness to the process of globalization and European integration. All the economies subject to scrutiny have quite a substantial external debt (reaching 55-139% of GDP), highly negative net international investment position (constituting 25-71% of GDP), high external liabilities (at the level of 85-350% of GDP), a high degree of trade openness (export and import of goods and services amounting to 41-94% of GDP), considerable involvement of foreign flexible portfolio capital (even as much as 32% of GDP) or strong financial support received from the EU budget with CEE countries being its net beneficiaries (with the accumulated value of the funds received from the EU budget in 2004-2015 being at the level of 21-42% of GDP). It should be borne in mind that Lithuania, Latvia, Estonia, Slovenia and Slovakia are members of the Eurozone, i.e. operate with an international currency, which improves their creditworthiness and augments the trust of the global markets. What is not without significance for investors is apparently the fact that IMF classified these five countries and the Czech Republic as advanced economies. That is why, it should be stated that Polish economy is characterized by a relatively strong external exposure relative to the credibility it boasts, with the said exposure making it more and more vulnerable to shocks and less immune thereto. It also partially explains a higher estimation of premium for investment risk in Poland, which reduced its possibilities and the prospects of development in comparison with other economies of CEE. It should be underlined that while assessing the external exposure, one must take into account not only its peculiarities but also the achieved economic and political stability; and most of all, their evaluation by financial markets.Gospodarki państw Europy Środkowo-Wschodniej cechują dość silne międzynarodowe powiązania ekonomiczne i finansowe, wskazujące na ich uzależnienie od zagranicznego kapitału i koniunktury na światowych rynkach, oraz skutkujące wrażliwością na zewnętrzne szoki. Odporność gospodarek państw EŚW ograniczyło dodatkowo ich względnie szybkie i silne otwarcie się na proces globalizacji i europejskiej integracji. Wszystkie poddane analizie państwa posiadają niemałe zadłużenie zagraniczne (sięgające 55-139% PKB), dość mocno ujemną międzynarodową pozycję inwestycyjną netto (stanowiącą 25-71% PKB), wysokie pasywa zagraniczne (na poziomie 85-350% PKB), wysoki stopień otwarcia (eksport oraz import towarów i usług sięgający 41-94% PKB), niemałe zaangażowanie zagranicznego ruchliwego kapitału portfelowego (nawet do 32% PKB), czy silne finansowe wsparcie z unijnego budżetu jako beneficjentów netto (ze skumulowaną wartością otrzymanych funduszy z budżetu UE w latach 2004-2015 na poziomie 21-42% PKB). Pamiętać przy tym należy, że Litwa, Łotwa, Estonia, Słowenia i Słowacja są członkami strefy euro, czyli posiadają walutę międzynarodową, co poprawia ich zdolność kredytową i wzmacnia zaufanie rynków. Nie bez znaczenia dla inwestorów jest też fakt zaklasyfikowania przez MFW całej tej piątki państw oraz Czech do grona gospodarek wysoko rozwiniętych. Dlatego stwierdzić należy, że polską gospodarkę charakteryzuje względnie silna zewnętrzna ekspozycja w stosunku do posiadanej wiarygodności, wzmagająca jej wrażliwość na szoki i ograniczająca odporność na nie. Tłumaczy ona po części wyższą wycenę premii za ryzyko inwestycyjne w Polsce, co ogranicza jej możliwości i perspektywy rozwojowe w porównaniu do innych gospodarek EŚW. Podkreślić przy tym należy, że przy ocenie zewnętrznej ekspozycji uwzględnić należy zarówno jej specyfikę, ale również osiągniętą stabilność gospodarczą i polityczną, a przede wszystkim ich ocenę przez rynki finansowe