Pamięć a proces pojednania w społeczeństwach pluralistycznych. Analiza wybranych aspektów na przykładzie Bośni i Hercegowiny

(...)"Mówiąc o Bałkanach (szczególnie w kontekście byłej Jugosławii), można spotkać się ze stwierdzeniem, iż wyprodukowały one więcej historii niż są w stanie strawić (Allen Kassof). Zastąpienie słowa historia słowem pamięć nie zmieniłoby zasadniczo wymowy owego stwierdzenia. Wówczas jednak można by zapytać za Dawidem Warszawskim , w jaki sposób przetrawić ową pamięć lub też, odwołując się do Paula Ricoeura, jak umieścić owe „duchy przeszłości” w należnym im miejscu, tak aby nie objawiły się w przyszłości, aby historia znowu „nie zatoczyła koła”. Próba odpowiedzi na powyższe pytania automatycznie nasuwa kolejne, nie mniej istotne, a mianowicie, o jakiej pamięci mówimy? Jaka jest semantyka pojęcia „Bałkany”, lub bardziej konkretnie - Jugosławia i Bośnia, jakie wywołują one skojarzenia, obrazy, do jakich faktów odwoływać się będą partnerzy procesu pojednania, w jakim spektrum problemów będą się poruszać."(...