Process tracing and causal mechanisms in research on international relations

W artykule przedstawiono jakościową metodę śledzenia procesu (process tracing) i jej przykładowe wykorzystanie w badaniu stosunków międzynarodowych. Po pierwsze, dokonano ogólnej charakterystyki metody. Po drugie, przedstawiono debatę toczoną w naukach społecznych na temat rozumienia mechanizmów przyczynowych i przyczynowego wnioskowania oraz użyteczności metody śledzenia procesu do testowania hipotez. Po trzecie, omówiono różnego rodzaju dyrektywy kierujące postępowaniem badawczym w ramach metody śledzenia procesu. Po czwarte, w końcowej części artykułu zademonstrowano implementację metody w nauce o stosunkach międzynarodowych na przykładzie analizy zakończenia zimnej wojny. W końcu sformułowano pewne wątpliwości związane z metodą. Celem artykułu jest wprowadzenie do polskiej nauki o stosunkach międzynarodowych jakościowej metody badawczej, która nie jest wykorzystywana przez polskich badaczy, chociaż większość z nich określa swoje stanowisko metodologiczne jako jakościowe. Autor w szczególności uzasadnia i ilustruje przekonanie, że metoda śledzenia procesu może stanowić mocną propozycję w rozwiązywaniu problemów związanych z rozpoznawaniem stosunków przyczynowych w nauce o stosunkach międzynarodowych. Autor posługuje się w artykule metodą analizy treści. Metoda śledzenia procesu została przedstawiona w oparciu o analizę tekstów uznanych zwolenników metody w filozofii nauki i nauce o stosunkach międzynarodowych oraz prac poświęconych problemom stosunków międzynarodowych badanych przy zastosowaniu tej metody. Wyniki przeprowadzonej analizy pozwalają na sformułowanie rekomendacji do stosowania metody do badania stosunków międzynarodowych. Autor przedstawia również słabe strony metody, których istnienia powinien być świadomy każdy z niej korzystający.The article presents a qualitative method known as process tracing and exemplifies its use in the study of international relations. Firstly, the general characteristics of process tracing are shown. Secondly, the debate in social sciences on the understanding of causal mechanisms and causal inference is discussed, and whether process tracing is useful in testing hypotheses. Thirdly, different types of directives that guide the research procedure within the framework of process tracing are presented. Fourthly, the final part of the article demonstrates the implementation of process tracing in International Relations on the example of the analysis of the end of the Cold War. The article is concluded with a few doubts the method raises. The aim of the article is to introduce a qualitative research method to the Polish studies of International Relations. This method has not been used by Polish researchers, although most of them declare their methodological standpoint as a qualitative approach. The author justifies and illustrates the belief that the method of process tracing can be strongly recommended in solving problems related to the identification of causal relations in International Relations. The author uses the content analysis method in the article. The method of process tracing is presented based on the analysis of the texts of renowned supporters of the method in the Philosophy of Science and International Relations and of works dedicated to the problems of international relations studied using this method. The results of the analysis make it possible to formulate recommendations for the application of the method to study international relations. The author also presents the weaknesses of this method, which every scholar employing it should be aware of