31P Rozkłady dawek fizycznych i biologicznych w radioterapii raka szyjki macicy

Cel pracyCelem pracy była ocena przydatności klinicznej dwóch metod sumowania dawek promieniowania jonizującego u pacjentek z rakiem szyjki macicy leczonych skojarzoną techniką teleterapii i brachyterapii.Materiał i metodykaPrzeanalizowano rozkłady dawek u 15 pacjentek leczonych powodu raka szyjki macicy w II i III stopniu zaawansowania klinicznego. Pierwszym etapem leczenia była teleterapia. Pacjentki napromieniane były wiązkami zewnętrznymi 5 razy w tygodniu dawką dzienną 2 Gy do dawki całkowitej 40–44 Gy. Następnie chore otrzymały 2 frakcje brachyterapii. Dawki w guzie nowotworowym (50÷60 Gy) i w tkankach zdrowych określono przy pomocy systemu planowania leczenia Target 2 plus. Wykorzystując model liniowo-kwadratowy porównano dawki pochłonięte z odpowiadającymi im dawkami biologicznie równoważnymi.Porównanie przeprowadzono dla różnych wartości współczynników α/β.WynikiCałkowita dawka pochłonięta przez guz nowotworowy po pełnej radioterapii wynosiła 90–100 Gy. Odpowiadająca jej dawka biologiczna dla α/β 14 Gy wahała się w granicach od 109 do 121 Gy. Dawki fizyczne i biologiczne w guzie przyjęto jako 100 %. Obliczono dawki w pęcherzu moczowym i odbytnicy. Maksymalna dawka pochłonięta w pęcherzu moczowym wynosiła 75 Gy, co stanowiło 75 % dawki fizycznej w guzie. Odpowiadająca jej dawka biologiczna dla współczynników α/β 5÷10 Gy wynosiła 104÷89 Gy, co stanowiło 86÷74 % dawki biologicznej w guzie. Dla maksymalnej dawki pochłoniętej w odbytnicy 72 Gy, stanowiącej 72 % dawki fizycznej w guzie, równoważna dawka biologiczna wynosiła 116 Gy dla α/β 3 Gy i 90 Gy dla α/β 7 Gy. Stanowiło to 96 ÷ 74 % dawki biologicznej w guzie.WnioskiOznacza to, że biologiczna odpowiedź tkanek na napromienianie jest większa od zakładanej dawki fizycznej. Procentowe różnice dawek biologicznej i fizycznej w pęcherzu wahają się w granicach (1 ÷ 11) %, natomiast w odbytnicy (2 ÷ 24) %. Jak wynika z literatury, wartości współczynników α/β nie są jednoznacznie określone, stąd trudno określić prawdziwą wartość dawki biologicznej w tkankach zdrowych. Jednakże duża różnica dawek w odbytnicy sugeruje, że wyższa niż spodziewana dawka może być przyczyną występowania częstszych późnych odczynów popromiennych w odbytnicy, aniżeli w pęcherzu moczowym