Türkiye’de denetleme, cezalar ve trafik güvenliği göstergeleri arasındaki ilişkiler: 2008-2012 yılları analizi

Amaç: Trafik denetiminin amacı, psikolojik caydırma ve öğrenme kuramı ilkelerine dayalı olarak yollarda trafik kurallarına ve düzenlemelerine tam uyumu sağlamaktır. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de trafik denetimlerinin ve cezaların trafik kazaları, yaralanmaları ve ölümleri ile ilişkisini incelenmektir. Yöntem: Çalışmada 2008-2012 dönemine ait 81 ilin trafik denetleme, ceza ve kaza verileri kullanılmıştır. Bu amaçla, 81 ilde söz konusu dönemde araç başına düşen denetleme, ceza, kaza, yaralı ve ölümlere ilişkin trafik güvenliği göstergeleri hesaplanmış ve ilgili değişkenler arasındaki korelasyonlar incelenmiştir. Bulgular: Kaza, yaralanma ve ölüm oranın azaltılmasında, ceza sayısının denetim sayısından daha etkili olduğu gözlenmiştir. Denetim türleri arasında en yüksek düzeyde negatif anlamlı ilişki alkol denetimleri ile kaza riskine ilişkin çeşitli değişkenler arasında bulunmuştur. Emniyet kemeri ve aşırı hız denetimleri de trafikteki ölüm, yaralanma ve kazaları azaltmada anlamlı etkiye sahiptir. Genel olarak denetim/ceza ile trafik kazaları, ölümleri ve yaralanmaları arasındaki korelasyonlar -0,30 civarındadır. Bu da denetleme ve/veya ceza sayısının Türkiye’de kazaları %10 düzeyinde azalttığına işaret etmektedir. Sonuç: Hem beş yıllık toplamda, hem de yıllar bazında, trafik denetimlerinin ve cezalarının başta ölü, yaralı ve kaza sayısı olmak üzere, farklı trafik güvenliği göstergeleriyle negatif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Trafik kazası, trafik güvenliği, trafik denetimi etkinliği, trafik cezası.