Zorunlu Göç Bağlamında Kur'an'da Göç

Göç en az insanlık kadar eski bir olgudur. Göç, değişik bilim dallarının araştırma sahasına girmekle birlikte aynı zamanda sosyolojik bir kavramdır. Bu kavramı açıklarken amacına, gerçekleşme tarzına, sebeplerine, göçmenlerin özelliklerine, göçülen yerin özelliklerine ve çok çeşitli faktörlere göre sınıflamalar yapıldığı söylenebilir. Araştırmacılar göçün farklı yönleri ile ilgili çeşitli eserler kaleme almışlardır. Ancak Kur’an’ı kaynak alarak yapılan çalışmalar da dâhil göçün sosyolojik bir kavramla olan sistematik ilişkisini gösterebilen bir araştırmaya rastlanmamaktadır. Bu nedenle araştırmamızın en önemli yönünü kavram ve metin arasındaki ilişkinin sistematik incelenmesi oluşturacaktır. Bizim çalışmamızda göçün bir alt başlığı olan zorunlu göç kavramı Kur’an’da temas edildiğini düşündüğümüz göç ile ilgili ayetler kapsamında ele alınmaktadır. Bu minvalde zorunlu göçün savaş vb. içerisinde şiddeti barındıran durumlardan, ekonomik buhranlara kadar geniş bir yelpazede kişinin yaşam hakkı ve mutluluğuna yönelik tehdit ve zorlamanın bir sonucu olarak gerçekleşen bir olgu olduğu söylenebilir. İnsanlık tarihinde birçok inanan topluluk, Allah’ı inkâr edenlerin veya ona şirk koşanların zulmünden kaçarak Allah’ın mülkünde mekân aramaya koyulmuştur. Kur’an’da otuzdan fazla ayet, göç eden bu inanan topluluğundan bahseder. Ayetler sosyolojik bir bakış açısı ile incelendiğinde ise sosyolojik bir olgu olan göç ile ilgili çok önemli yorumlar ve sonuçlar ilgili ayetlerden çıkarılabilir. Makalemizde Kur’an’da ki göç ile ilgili ayetler ‘’Hicret öncesi anlatılar: Göçü gerekli kılan durumlar’’, ‘’Hicret esnası anlatılar: Göç hali’’, ‘’Hicret Sonrası: Yeni yurt ve Zorunlu göç deneyimi: Medine’ye Hicret’’ şeklinde bir tasarım ve sınıflandırmayla ele alınmıştır. Böylelikle ayetler ve kavram ilişkisinin okuyucunun zihninde sistematik şekilde yerleşmesi hedeflenmiştir. Bu araştırma ile Kur’an’da zorunlu göç olgusuna kavram- olgu çerçevesinde odaklanarak daha önce göç ve din araştırmalarında değinilmemiş bir noktayı aydınlatmak çabasında olacağız