The role of the mother tongue in teaching foreign languages - theoretical assumptions and proposals for methodological solutions

Celem referatu jest próba określenia roli języka ojczystego w dydaktyce języków obcych w założeniach teoretycznych oraz przedstawienie autorskich propozycji metodycznych, w których język polski pełni funkcję medium w zdobywaniu kompetencji języka angielskiego. Zmieniające się prądy filozoficzne, psychologiczne, językoznawcze i teorie uczenia się w większości przypadków opowiadały się za całkowitą jednojęzycznością procesu dydaktycznego. Do dziś panuje przekonanie, że skuteczna akwizycja języka obcego jest możliwa jedynie w warunkach „zanurzenia w języku docelowym” z wykluczeniem języka pierwszego. Brak naukowych danych jednoznacznie potwierdzających negatywny wpływ języka ojczystego na przyswajanie innych języków oraz krytyczne głosy glottodydaktyków dotyczące podejścia monolingwalnego pozwalają stwierdzić, że nauczanie bilingwalne, na niektórych etapach procesu dydaktycznego, nie tylko nie jest szkodliwe, ale wręcz pożądane. Ścisły związek rozważań teoretycznych z moim doświadczeniem pedagogicznym znalazł swój wyraz w części praktycznej, w której przedstawiam zweryfikowane przykłady wykorzystania języka polskiego jako pożytecznego narzędzia dydaktycznego w nauczaniu języka angielskiego w szkole ponadgimnazjalnej.The aim of this paper is to determine the role of the mother tongue in foreign language teaching in terms of theoretical concepts and to present methodological proposals in which the Polish language may be used as a medium in acquiring English language competence. Changing theories of learning have mostly favoured monolingual educational processes. It is still believed that effective foreign language acquisition is only possible under conditions of “total immersion in the target language” with the exclusion of the first language. Lack of scientific data showing the negative impact of the mother tongue and critical opinions of educators concerning monolingual teaching allow us to conclude that, in some cases, the bilingual approach can be beneficial. Theoretical considerations congruent with my experience as a secondary school teacher of English gained support in the practical part of the article, in which I present verified examples of exercises with elements in the Polish languagevioletta.borecka@wp.plUniwersytet w BiałymstokuArabski J. (2007), Transfer międzyjęzykowy, w: Psychologiczne aspekty dwujęzyczności, red. I. Kurcz, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 341-352.Brown C. (1993), Factors affecting the acquisition of vocabulary: Frequency and saliency of words, w: Second language reading and vocabulary learning, red. T. Huckin, M. Haynes, J. Coady, Norwood, NJ: Ablex, s. 263-268.Cook G. (2010), Translation i language teaching: An Argument for Reassessment, Oxford: OUP.Cook V. (2001), Using the first language in the classroom, „The Canadian Modern Language Review”, 57, 402-423.Craik F., Lockhart R. (1972), Levels of processing: A Framework for Memory Research, „Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior”, 11, 671-684.Cummins J. (2000), Language, power, and pedagogy. Bilingual children in the crossfire. Clevedon: Multilingual Matters.Ganschow L., Sparks R., Javorsky J. (1998), Foreign language learning difficulties: an historical perspective, „Journal of Learning Disabilities”, 31, 248-258.Grucza F. (1978), Z problematyki błędów obcojęzycznych, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.Howatt A. P. (1984), A History of English Language Teaching, Oxford: OUP.Iluk J. (2008), Tłumaczyć czy nie tłumaczyć na lekcjach języka obcego, „Języki Obce w Szkole”, 5, 32-41.Karczmarski S. P. (1988), Wstęp do bilingwalnego ujęcia nauki języka obcego, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.Komorowska H. (1980), Nauczanie gramatyki języka obcego a interferencja, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.Komorowska H. (1999), Metodyka Nauczania Języków Obcych, Warszawa: WSiP.Krashen S. (1981), Second Language Acquisition and Second Language Learning, Oxford: OUP.Krashen S., Terrell T. (1983), The natural approach: language acquisition in the classroom, Oxford: Pergamon.Kurcz I. (1992), Pamięć. Uczenie się. Język, Warszawa: PWN.Rozporządzenie MEN (2012): Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, https://www. librus.pl/wp-content/uploads/2013/05/Rozporzadzenie-w-sprawie-podstawy-programowej-wychowania-przedszkolnego-oraz-ksztalcenia-ogolnego.pdf, dostęp: 29.06.2015Scheffler P. (2013), Gramatyczne dryle tłumaczeniowe w nauczaniu języka angielskiego, „Języki Obce w Szkole”, 1, 83-84.Sparks R., Ganschow L. (1991), Foreign language learning difficulties: Affective or native language aptitude differences?, „Modern Language Journal”, 75, 3-16.Zawadzka E. (2004), Nauczyciele języków obcych w dobie przemian, Kraków: Impuls.Zybert J. (1999), Errors in foreign language learning. The case of Polish learners of English, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.14917