Demand-related determinants of competitive position of small and medium-sized enterprises

Małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP) w warunkach gospodarki otwartej napotykają bariery ekspansji na rynek światowy, wynikające z braku wyraźnej przewagi konkurencyjnej. Przewagi kosztowe nie mają trwałego charakteru, natomiast przewagi technologiczne są dostępne wybranym, bardzo dużym i nowoczesnym korporacjom. Wobec tego, jako problem badawczy przyjęto ograniczoną zdolność MSP do konkurowania na rynku zagranicznym. Wydaje się, że w przypadku producentów żywności odpowiednią strategią konkurencyjną może być wyróżnienie oferty połączone z koncentracją (na segmencie lub produkcie). Pozwoli to kierować ofertę do konkretnych odbiorców, preferujących: jakość, naturalny charakter, walory zdrowotne, oryginalny smak, wyjątkowość konsumowanych dóbr. Przesłanką tej hipotezy jest tzw. etnocentryzm konsumencki. Celem analizy jest weryfikacja hipotezy o trafności wyboru strategii wyróżnienia i koncentracji bazującej na jakości produktów żywnościowych. Analiza ta przede wszystkim opiera się na studiach literaturowych oraz dostępnych badaniach empirycznych. Jej wyniki świadczą o wrażliwości konsumentów na jakościowe parametry żywności oraz wiarygodności producentów budowanej na ich lokalnym charakterze i wysokiej rozpoznawalności.In an open economic environment, small and medium-sized enterprises (SMEs) face numerous barriers to expansion onto the global market due to the absence of a clear competitive advantage. Cost advantages do not have a permanent character, and technological advantages are available to the select few, especially very large and modern corporations. Therefore, the adopted research problem is the limited ability of SMEs to compete on foreign markets. In the case of food producers, making one's products distinct from those of the competitors, combined with concentration (on segment or product) seems an appropriate competitive strategy. This makes it possible to direct the offer to specific consumers who appreciate the high quality, organic character, health benefits, original flavor and uniqueness of consumed goods. The premise of this hypothesis is the so-called consumer ethnocentrism. The purpose of the analysis is to verify the hypothesis that it is worth choosing a strategy of distinction and concentration based on the quality of food products. The analysis is based primarily on literature studies and the available empirical research. The results indicate consumer sensitivity to food quality parameters and the reliability of producers built on their local character and high recognisability.annachmielak@gmail.comWydział Ekonomii i Zarządzania, Uniwersytet w BiałymstokuBlikle A. 2015 Firmy rodzinne w gospodarce Polski i świata, [w:] Konkurencyjność mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Gospodarka konkurencyjnej Polski, Kancelaria Prezydenta, Forum Debaty Publicznej, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [www.prezydent.pl/.../fdp_konkurencyjnosc_mikro_malych_i_srednich, data wejścia: 25.11.2015].Brodzicki T. 2014 Przestrzenne aspekty wzrostu gospodarczego. Przegląd literatury teoretycznej, „Working Paper”, nr 4 (15).Damasiewicz B., 2015, Dlaczego Polska nie wygrywa w gospodarczych mistrzostwach świata?, [w:] Konkurencyjność mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, Forum Debaty Publicznej, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [https://www.google.pl/url?sa=t&rct =j&q=&esrc=s&source=web&cd=9&ved=0ahUKEwiUjofPpanJAhVlj3IKHfeUChQQFghPMAg&url=http%3A%2F%2Fwww.prezydent.pl%2Fdownload%2Fgfx%2Fprezydent%2Fpl%2Fdefaultaktualnosci%2F3806%2F3%2F1%2Ffdp_konkurencyjnosc_mikro_malych_i_srednich_przedsiebiorstw.pdf&usg=AFQjCNFTXlepA3cspV1JRH_E_lGCJLtzwA&cad=rja, data wejścia: 25.11.2015].Dokument elektroniczny, tryb dostępu: [www.590powodow.pl, data wejścia: 10.08.2015].Dokument elektroniczny, tryb dostępu: [www.erov.be/documenten/gazdecki_goldmann.ppt, data wejścia: 20.05.2015].Etnocentryzm konsumencki na rynku produktów żywnościowych. Stan i perspektywy rozwoju 2014, „Marketing i Rynek”, nr 6, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www.researchgate.net/publication/273961342_etnocentryzm_konsumencki_mir_nr_6_2014, data wejścia: 29.11.2015].Florek M. 2013 Podstawy marketingu terytorialnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.Gierszewska G. 2014 Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, Wydawnictwo PWE, Warszawa.Głód W. 2015 Internacjonalizacja w procesie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw – wybrane wyniki badań empirycznych, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [www.ue.katowice.pl/uploads/media/6_W.Glod_Internacjonalizacja_w_procesie, data wejścia: 24.11.2015].Hereźniak M. 2011 Marka narodowa. Jak skutecznie budować wizerunek i reputację kraju, Wydawnictwo PWE, Warszawa.Leśniewski M. A. 2015 Konkurencyjność miękka przedsiębiorstw, Wydawnictwo Difin, Warszawa.Łojewski S. 2008 Ekonomia zasobów a zrównoważony rozwój, „Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie”, tom 2.Łyżwa E. 2014 Innowacyjność przedsiębiorstw a konkurencyjność regionów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce.Maćkowiak H. 2013 Zróżnicowanie struktury handlu zagranicznego Polski w ujęciu regionalnym oraz konkurencyjność eksportowa regionów, Wydawnictwo Bogucki, Wydawnictwo Naukowe, Poznań.Magrett J. 2014 Zrozumieć Michaela Portera, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa.Marketing eksportowy – poradnik dla małych i średnich przedsiębiorców 2014, PARP, Warszawa, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www.parp.gov.pl/files/74/81/713/21853.pdf, data wejścia: 25.11.2015].Międzynarodowa konkurencja – kluczowe wyzwania dla polskich przedsiębiorców, 2006, Wydawnictwo Harvard Business Review Polska, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [/webapp01.ey.com.pl/EYP/WEB/eycom_download.nsf/resources/Index/$FILE/Indeks_Przedsiebiorczosci06, data wejścia: 25.11.2015].Misala J. 2010 Historia rozwoju teorii i polityki konkurencyjności międzynarodowej, Wydawnictwo Oficyna SGH, Warszawa.Mruk H., Stępień B. 2013 Tworzenie wartości dla klienta z perspektywy konsumentów i przedsiębiorców, Wydawnictwo PWE, Warszawa.Nowińska-Łaźniewska E. 2013 Konkurencyjność regionalna w czasie i przestrzeni, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.Obłój K. 2014 Strategia organizacji, Wydawnictwo PWE, Warszawa.Pierścionek Z. 2003 Strategie konkurencji i rozwoju przedsiębiorstwa, Wydawnictwo PWN, Warszawa.Porter M.E. 2010 Strategia konkurencji, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa.Porter M.E. 2012 O strategii, Wydawnictwo ICAN Institute, Warszawa.Przedsiębiorstwa wysokiego wzrostu w Polsce 2014, PARP, Warszawa, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://badania.parp.gov.pl/images/badania/przedsie biorstwa_ wysokiego_wzrostu_w_Polsce, data wejścia: 26.11.2015].Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, 2015, PARP, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://badania.parp.gov.pl/images/badania/ROSS_2013_2014.pdf, data wejścia: 25.11.2015].Rymarczyk J. 2012 Strategie konkurencji przedsiębiorstwa międzynarodowego, „Prace i Materiały Instytutu Handlu Zagranicznego Uniwersytetu Gdańskiego”, nr 31.Sawin S. 2015 W poszukiwaniu tajemniczych mistrzów polskiej przedsiębiorczości, [w:] Konkurencyjność mikro, małych i średnich. Gospodarka konkurencyjnej Polski, Kancelaria Prezydenta, Forum Debaty Publicznej, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [www.prezydent.pl/.../fdp_konkurencyjnosc_mikro_malych_i_srednich, data wejścia: 25.11.2015].Szromnik A. Wolanin-Jarosz E. 2014 Etnocentryzm konsumencki na zglobalizowanym rynku – czynniki i procesy kształtowania. cz.1., „Marketing i Rynek”, nr 4, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www.pwe.com.pl/files/1276809751/file/mir_04_2014_szromnik.pdf, data wejścia: 25.11.2015].Szymański W. 2015 Świat i Polska wobec wyzwań, Wydawnictwo Difin, Warszawa.Tendencje zachowań konsumenckich na regionalnym rynku 2010, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, dokument elektroniczny, tryb dostępu: [www.researchgate.net/publication/264464411_Preferencje_konsumentw_w_zakresie_wyboru_miejsca_nabywania_ywnoci, data wejścia: 25.11.2015].Teorie i podejścia badawcze w nauce o stosunkach międzynarodowych 2015, R. Zięba, S. Bieleń, J. Zając (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.Wolanin-Jarosz E. 2015 Etnocentryzm konsumencki w środowisku międzynarodowym. Studium rynkowe Euroregionu Karpackiego, Wydawnictwo Difin, Warszawa.Współczesne teorie ekonomiczne 2012, M. Ratajczak (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.Zaucha J. 2012 Synteza aktualnego stanu wiedzy dotyczącej rozwoju sustensywnego i spójności terytorialnej w planowaniu przestrzennym, [w:] Planowanie przestrzenne w rozwoju zrównoważonym. Inspiracje i dobre praktyki Ecoregionu, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.Żakowska-Biemans S. 2012 Żywność tradycyjna z perspektywy konsumentów, „Żywność. Nauka, Technologia. Jakość”, nr 3 (82), dokument elektroniczny, tryb dostępu: [http://www.pttz.org/zyw/wyd/czas/2012,%203%2882%29/01_Zakowska.pdf, data wejścia: 25.11.2015].72-846(78)728