Financial autonomy of polish communes and good governance

Cel – Celem artykułu jest analiza zakresu samodzielności finansowej gmin w Polsce w kontekście koncepcji good governance (jakość rządzenia). Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie o to, czy zakres przedmiotowej samodzielności jest spójny z wymiarami jakości rządzenia? Metody – W artykule zastosowano metodę opisową z elementami analizy prawnej oraz analizy danych statystycznych dotyczących sytuacji budżetowej gmin w Polsce w latach 2008-2017. Opis badań – Przedmiotem rozważań prowadzonych w artykule są zagadnienia samodzielności finansowej JST w Polsce w zestawieniu z istotą good governance). W poszczególnych częściach artykułu autorzy przedstawili teoretyczno-prawne aspekty samodzielności finansowej JST, dokonali charakterystyki koncepcji good governance oraz podjęli próbę oceny zakresu samodzielności finansowej gmin w Polsce przez pryzmat wymiarów jakości rządzenia. Wyniki – Stwierdzono, że samodzielność finansowa gmin nie jest kategorią stałą. Mimo procesu decentralizacji jest ona ograniczona w różnorodny sposób, co wynika m.in. z działań państwa na szczeblu centralnym, a także jest zdeterminowana stanem finansów danej jednostki. Analizując zakres samodzielności finansowej gmin w perspektywie good governance dostrzeżono, że w niewielkim stopniu jest ona spójna z wymiarami jakości rządzenia, takimi jak: demokratyczne państwo prawne, przejrzystość, partnerstwo oraz efektywność i skuteczność.Goal – The purpose of the paper is to analyse the degree (the scope) of financial autonomy of Polish communes from the perspective of good governance. The authors attempt to answer the following question: Is the extent of financial autonomy of communes consistent with the scope of good governance? Methods – The paper uses a descriptive method with elements of the legal analysis and the statistical analysis of data regarding the budgetary standing of Polish communes in the years 2008-2017. Approach –This paper investigates issues associated with the financial autonomy of Polish local government units (LGUs) in terms of good governance. In the respective sections of the paper, the authors present the theoretical and legal aspects of LGUs' financial self-reliance, examine the concept of good governance, analyse the financial situation of Polish communes, and attempt to assess the extent of their financial autonomy from the perspective of the various aspects of good governance. Findings – It is possible to conclude that financial autonomy of communes is not a fixed category. Despite the process of decentralisation, it is constrained by a number of different factors (e.g. the activity of state authorities) and determined by the financial standing of individual LGUs. The analysis of the scope of communes' financial autonomy reveals that it is moderately correlated with such aspects of good governance as: the rule of law, transparency, efficiency, effectiveness, partnership.Ryta Iwona Dziemianowicz: r.dziemianowicz@uwb.edu.plAneta Kargol-Wasiluk: a.kargol@uwb.edu.plArtur Bołtromiuk: a.boltromiuk@uwb.edu.plRyta Iwona Dziemianowicz - Wydział Ekonomii i Zarzadzania, Uniwersytet w BiałymstokuAneta Kargol-Wasiluk - Wydział Ekonomii i Zarzadzania, Uniwersytet w BiałymstokuArtur Bołtromiuk - Wydział Ekonomii i Zarzadzania, Uniwersytet w BiałymstokuAnaliza rynku ppp za okres od 2009 r. do 30 czerwca 2018 r., 2018, Korbus B. (red.) https://www.ppp.gov.pl/Aktualnosci/Documents/2018_08_21_Analiza_rynku_ppp.pdf [data wejścia: 13.11.2018].Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.Barometr rozwoju instytucjonalnego jednostek samorządu terytorialnego 2017, 2017, Frączkiewicz-Wronka L., Szemiako Ł., Gutta K., Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, http://ip.mswia.gov.pl/ip2/program-operacyjny-wied/ewaluacja/10563,Barometr-rozwoju-instytucjonalnego-jednostek-samorzadu-terytorialnego-2017.html [data wejścia 11.11.2018].Barometr rozwoju instytucjonalnego jednostek samorządu terytorialnego, 2013, Piróg K., Leszczyńska B., Wolińska I., Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa, http://www.ewaluacja.gov.pl/media/24923/Barometr%20rozwoju%20instytucjonalnego%20JST.pdf [data wejścia: 10.11.2018].Czarny A., 2016, Założenia i realizacja samodzielności dochodowej wybranych jednostek samorządu terytorialnego, „Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, Oeconomica” 329(84)3.Devas N., Alam M., Delay S., Oppong Koranteng R., Venkatachalam P., 2008, Financing Local Government, Commonwealth Secretariat, London.EKST, Europejska Karta Samorządu Terytorialnego z 15 października 1985 r., Dz. U. z 1994 r. nr 124, poz. 607; sprostowanie: Dz. U. z 1996 r. Nr 154 poz. 1107.European Governance – White Paper, Brussels, 25.7.2001, COM(2001) 428.Filipiak B., 2011, Finanse samorządowe. Nowe wyzwania bieżące i perspektywiczne, Wydawnictwo Difin, Warszawa.Fojcik-Mastalska E., Mastalski R., 2013, Prawo finansowe, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.Fundusze sołeckie zyskują popularność, http://www.wspolnota.org.pl/aktualnosci/aktualnosc/fundusze-soleckie-zyskuja-popularnosc [data wejścia: 13.11.2018].Galiński P., 2011, Samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego – pojęcie, determinanty, ocena, https://www.prawo.pl/samorzad/samodzielnosc-finansowa-jednostek-samorzadu-terytorialnego-pojecie-determinanty-ocena,79323.html [data wejścia: 15.11.2018].Hausner J., 2015, Governance i jego konceptualne podstawy, [w:] Współzarządzanie publiczne, Hausner J., Mazur S. (red.), Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.Hausner J., Jessop B., Mazur S., 2016, Governance. Wybór tekstów klasycznych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.Good governance. The IMF’s Role, 1997, International Monetary Fund, Washington, https://www.imf.org/external/pubs/ft/exrp/govern/govern.pdf [data wejścia: 14.11.2018].Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać, 2013, Wilkin J. (red.), Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.Jastrzębska M., 2012, Finanse jednostek samorządu terytorialnego, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.Kańduła S., 2003, Samodzielność finansowa samorządu gminnego w Polsce po 1993 roku, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.Kjaer A.M., 2004, Governance. Key Concepts, Polity Press, Wiley.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997 Nr 78 poz. 483.Kornbereger–Sokołowska E., 2001, Samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego w aktualnym systemie prawnym w Polsce, „Studia Iuridica”, XXXIX.Kornberger-Sokołowska E., 2001a, Decentralizacja finansów publicznych a samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego, Liber, Warszawa.Kosikowski C., Salachna J., 2012, Finanse samorządowe. 580 pytań i odpowiedzi, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.Levi-Faur D., 2012, The Oxford Handbook of governance, Oxford University Press Inc, New York.Łopaciuk-Gonczaryk B., Fałkowski J., 2012, Kilka uwag na temat koncepcji dobrego rządzenia z punktu widzenia nowej ekonomii instytucjonalnej, nowej ekonomii politycznej i teorii kapitału społecznego, „Zarządzanie Publiczne”, nr 20(2).Magnusson W., 2015, Local Self-Government and the Right to the City, Mc-Gill Queen’s University Press, Montreal.Miemiec M., Miemiec W., Sawicka K., 2013, Prawo finansów publicznych sektora samorządowego, Wolters Kluwer, Warszawa.Miemiec W., 2003, Opinia prawna do rządowego projektu ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Druk nr 1732, http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk4.nsf/Opwsdr?OpenForm&1732 [data wejścia: 15.04.2017].Musgrave R.A., 1959, The Theory of Public Finance: A Study in Public Economy, McGraw-Hill, New York.Nye J.S., Donahue J.D., 2000, Governance in globalizing word. Visions for governance for the 21st century, Brooking Institutions Press, Cambridge Massachusetts.Ofiarski Z., 2012, Władztwo daninowe oraz administrowanie podatkowymi źródłami dochodów własnych gmin – czy podział kompetencji jest jeszcze potrzebny?, „Zeszyty Naukowe Administracji AJD w Częstochowie”, nr 1.Patrzałek L., 2010, Finanse samorządu terytorialnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.Peters B.G., 2012, Is Governance for Evrybody? The Use and Abuse of Governance, [in:] Governance: Is It for Everyone?, Bissessar A.M. (ed.), Nova Science Publishers Inc., New York.Piotrowska-Marczak K., 1997, Finanse lokalne w Polsce, PWN, Warszawa.Poniatowicz M., 2015, Determinanty autonomii dochodowej samorządu terytorialnego w Polsce, „Nauki o Finansach”, nr 1(22).Poniatowicz M., 2018, Koncepcja federalizmu fiskalnego w systemie finansów samorządu terytorialnego, CeDeWu, Warszawa.Pozyskanie nowych wskaźników dotyczących realizacji usług publicznych z zakresu partycypacji społecznej, Warszawa 2015, https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultstronaopisowa/5851/1/1/raport_partycypacja_spoleczna.pdf [data wejścia: 14.11.2018].Rhodes R.A.W., 1996, The New Governance: Governing without Government, „Political Studies”, no. XLIV.Rodrik D., 2000, Governance of economic globalization, [in:] Governance in globalizing word. Visions for governance for the 21st century, Nye J.S., Donahue J.D. (ed.), Brooking Institutions Press, Cambridge Massachusetts.Ruśkowski E., 2007, Finanse lokalne po akcesji, Wolters Kluwer, Warszawa.Sadioglu U., Dede K., 2016, Theoretical Foundations and Discussions on the Reformation Process in Local Government, IGI Global, Hershey.Sokołowski W., 2017, Projekt: Innowacyjny samorząd terytorialny w Polsce, http://www.forum-ekonomiczne.pl/wp-content/uploads/2018/11/Projekt_Innowacyjny_Samorzad_Terytorialny_w_Polsce.pdf [data wejścia: 14.11.2018].Surówka K., 2013, Samodzielność finansowa samorządu terytorialnego w Polsce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.Swianiewicz P., 2011, Finanse samorządowe, koncepcje, realizacja, polityki lokalne, Municipum, Warszawa.The World Bank, 1992, Governance and Developement, http://documents.worldbank.org/curated/en/604951468739447676/pdf/multi-page.pdf [data wejścia: 10.11.2018].Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, Dz. U. 1990 Nr 16 poz. 95.Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Dz. U. 2003 Nr 203 poz. 1966.Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz. U. 2009 Nr 157 poz. 1240.Ustawa z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, Dz. U. 2014 poz. 301.What is good governance? https://www.unescap.org/sites/default/files/good-governance.pdf [data wejścia: 10.11.2018].Williamson O.E., 1996, The mechanisms of governance, Oxford University Press, New York.Zarys finansów publicznych i prawa finansowego, 2011, Wójtowicz W. (red.), Wolters Kluwer Polska, Warszawa.4(94)20421