Werset Rdz 1, 1: zdaniem nadrzędnym czy drugorzędnym? Przyczynek do dyskusji nad syntaksą pierwszego zdania Biblii hebrajskiej

This article is devoted to the syntax issue of Gen 1, 1, which is one of the most discussed Old Testament passages. The biblists’ views on it are still divided. According to some, this is an independent statement (status absolutus), while others maintain that this passus is a subordinate sequence (status constructus) to the text of Gen 1, 2-3. They justify their opinions with a variety of arguments: philological-linguistic, exegetical, literary, theological etc. But these are not the justifications that will decide the case. Therefore the present article proposes another argument – contextual. Nevertheless the context is an indispensable element of understanding each literary unit. In this case however it is not about the literary context, but about the historical one, because the causal factor of writing the text Gen 1, 1 – 2, 4a throws some light on the syntactical problem of verse Gen 1, 1.Niniejszy artykuł został poświęcony zagadnieniu syntaksy wersetu Rdz 1, 1, należącego do najbardziej dyskutowanych ustępów Starego Testamentu. Opinie biblistów na jego temat są nadal podzielone. Zdaniem jednych jest to zdanie niezależne (status absolutus), drudzy natomiast utrzymują, że dany passus stanowi sekwencję podporządkowaną (status constructus) fragmentowi Rdz 1, 2-3. Na uzasadnienie swego stanowiska tak jedni, jak i drudzy przytaczają różnorodne argumenty: filologiczno-lingwistyczne, egzegetyczne, literackie, teologiczne. Nie są to jednak uzasadnienia przesądzające sprawę. Dlatego obecne opracowanie proponuje kolejną rację – kontekstualną. Kontekst jest bowiem nieodzownym elementem zrozumienia każdej jednostki literackiej. Tym razem nie chodzi wszak o kontekst literacki, lecz o ten historyczny, albowiem – czynnik sprawczy powstania całej perykopy Rdz 1, 1 – 2, 4a rzuca on również pewne światło na zagadnienie syntaksy wersetu Rdz 1, 1.ks. DANIEL DZIKIEWICZ – ksiądz arch. wileńskiej, wykładowca przedmiotów biblijnych w Instytucie Teologicznym Seminarium św. Józefa w Wilnie, magisterium z teol.: Wydział Teologii Katolickiej na Uniwersytecie Witolda Wielkiego w Kownie (1995), licencjat z teol. biblijnej: Papieski Uniwersytet Gregoriański w Rzymie (2003), doktorat z teol. biblijnej: Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu (2014).Instytut Teologiczny Seminarium św. Józefa w WilnieAlonso Schökel L., Isaiah, in R. Alter – F. Kermode (eds.), The Literary Guide to The Bible, London 1997, p. 165-183.Brown R. E. – Schneiders S. M. – Wojciechowski M., Hermeneutyka biblijna, in R. E. Brown – J. A. Fitzmyer – R. E. Murphy (eds.), Katolicki komentarz biblijny, Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 20042, p. 1786-1817.Brueggemann W., Genesi, Strumenti Commentari 9, Torino 2002.Brueggemann W., Introduzione all’Antico Testamento. Il canone e l’immaginazione cristiana, Strumenti Biblica 21, Torino 2005.Childs B. S., Teologia biblica. Antico e Nuovo Testamento, Priemme Theologica, Casale Monferrato 1998.Cotter D. W., Genesis, Berit Olam. Studies in Hebrew Narrative and Poetry, Collegeville 2003.Davidson R. M., In the Beginning: How to Interpret Genesis 1, „Dialogue“, 1994, no. 6(3), p. 9-12.Dikevičius D., Dėl Pr 1, 1–3A vertimo ir interpretacijos, in V. Balčius (ed.), Kunigas. Vilniaus Arkivyskupo Kardinolo Audrio Juozo Bačkio tarnystės penkiasdešimtmečiui, Vilnius 2011, p. 95-104.Dzikiewicz D., Zasady czytania Pisma Świętego, in D. Dzikiewicz – J. Witkowski (eds.), Józef Obrembski – kapłan według serca Bożego, Wielcy Ludzie Wileńszczyzny 1, Wilno 2010, p. 101-118.Eco U., Atviras kūrinys. Forma ir neapibrėžtumas šiuolaikinėje poetikoje, Vilnius 2004.Hamilton V. P., Handbook on the Pentateuch. Genesis. Exodus. Leviticus. Numbers. Deuteronomy, Grand Rapids 1995.Küng H., Ebraismo, Biblioteca Universale Rizzoli Saggi, Milano 2007.La Bibbia di Gerusaleme, Bologna 2000.Lemański J., Pięcioksiąg dzisiaj, Studia Biblica 4, Kielce 2002.Lemański J., Księga Rodzaju. Rozdziały 1-11. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, Nowy Komentarz Biblijny Stary Testament I/1, Częstochowa 2013.Łach S., Księga Rodzaju. Wstęp – przekład z oryginału. Komentarz, Pismo Święte Starego Testamentu I/1, Poznań 1962.Morant P., Die Anfänge der Menschheit. Eine Auslegung der ersten elf Genesis-Kapitel, Luzern 1960.Purvis J. D. – Meyers E. M., Wygnanie i powrót. Od zburzenia Jerozolimy przez Babilończyków do odbudowy państwa żydowskiego, in H. Shanks (ed.), Starożytny Izrael. Od Abrahama do zburzenia świątyni jerozolimskiej przez Rzymian, Podręczniki Biblijne, Warszawa 2007, p. 297-335.Ricœur P., Apie vertimą, Vilnius 2010.Rooker M. F., Genesis 1:1-3: Creation or Re-Creation? Part 1, „Bibliotheca Sacra“, 1992, no. 149, p. 316-323.Sacchi P., Il giudaismo del Secondo Tempio, in G. Filoramo (ed.), Ebraismo, Economica Laterza 435, Roma – Bari 2007, p. 53-123.Soggin J. A., Storia d’Israele. Introduzione alla storia d’Israele e Giuda dalle origini alla rivolta di Bar Kochbà, Biblioteca di cultura religiosa 44, Brescia 2002.Speiser E. A., Genesis: Introduction, Translation, and Notes, The Anchor Yale Bible 1, New Haven – London 2008.Vawter B., Genesis, in R. C. Fuller (ed.), A New Catholic Commentary on Holy Scripture, Nashville – Camden – New York 1984, p. 166-205.von Rad G., Genesis. A Commentary, Westminister 1973.von Rad G., Genesi. Traduzione e commento, Antico Testamento 2/4, Brescia 1978.Waltke B. K., Creation and Chaos, Portland 1974.Wénin A., D’Adam à Abraham ou les errances de l’humain. Lecture de Genèse 1,1-12,4, Lire la Bible 148, Paris 2007.16/391