Reconsidering the meaning of topography (via the city of Istanbul)

Mimarlık kuramının, doğa ile olan hesaplaşması bugünlerde topoğrafya ile zorlu bir süreçte. Oysa topoğrafya, mimarlığın ontolojik bir parçası olarak, doğanın biçim dilinden öte anlamlara açılan bir ara yüzdür; edilgen bir veri olmayıp, yerin ruhunu içinde barındıran, mekânı örgütleyen, örtük bir yön vericidir; hem insan eylemlerine hem de mimarlığa dair bir şeyler fısıldar. Bu fısıltıya kulak verildiği ölçüde doğal çevre ile yapılı çevre arasında bir diyalog, mekân ve toplum arasında da bir anlam inşa edilebilir. Bu noktadan hareket edildiğinde, topoğrafyanın, mimarlık literatüründe yerleşik olan kullanımından çok daha derin bir karşılığı olduğu görülür. Ancak, moderniteyle birlikte topoğrafyanın da tasarım süreciyle yolları ayrışmış, mimarlıkta anlam arayışı çeşitli alanlara dağılmıştır. Üstelik son zamanlardaki ‘tekilleşme’lerden, inşa eyleminin iskânın önüne geçmesi veya binalar aracılığıyla anlam kurma çabalarından topoğrafya da payını düşeni almaktadır. İstanbul gibi büyük şehirlerde ise, neo-liberal politikalar, küresel ekonomi, popüler kültür gibi etkilerle ilerleyen yapılaşma sürecinde, topoğrafyanın, -anlamı bir yana- biçimsel boyutuyla dahi ihmal edildiği görülmekte. Bu çalışma genel bir tahlilde, bir yandan kavramsallaşma ekseninde ilerleyen mimarlık dünyası, öte yandan hızla ilerleyen yapım çalışmaları arasında sıkışan topoğrafyanın, bir kavram veya bir veri olmasının ötesinde taşıdığı anlamının yeniden sorgulanmasına işaret eder. Topoğrafyanın mimarlıkla olan ilişkisine dair anlam arayışında yeniden bir sorgulamanın kaçınılmazlığı vurgulanırken, indirgemeci ve yüzeysel bir topoğrafya bilgisinden öte, mimarlığın özünde yatan kapsayıcı bir kavrayışın önemine işaret edilmiştir. Makale, bu kavrayış sürecinde topoğrafyanın anlamının, topolojik (biçimsel), ekolojik ve coğrafi, ekonomik, sosyo-kültürel, estetik, psikolojik (algı-imaj) ve felsefi bağlamlarda okunması gerektiği önermesine dayanmaktadır