The influence of force wind from 19th November 2004 on the landscape of southern Tatras mountain slopes

W publikacji przedstawiono geoekologiczne spojrzenie na skutki huraganowego wiatru (Ve'ká kalamita) jaki miał miejsce w dniu 19 listopada 2004 na południowych skłonach Tatr (Słowacja). W ciągu trzech godzin powstał ogromny i zwarty powierzchniowo wiatrołom o powierzchni ok. 12-14 tys. ha, układający się pasem o długości ok. 30 km i szerokości 2-4 km, w którym powalonych zostało prawie 3 mln m3 drewna. Powstała przy tym, albo też uwydatniła się w krajobrazie Tatr nowa granica fizycznogeograficzna, przebiegająca na wysokości 1150-1250 m n.p.m. górna granica wiatrołomu, będąca dzisiaj "dolną granicą lasu". Na taki przebieg wypadków złożył się szereg czynników środowiskowych, które zadecydowały zarówno o zróżnicowanej sile bodźców wpływających na zmiany w geosystemie, jak i o podatności samego geosystemu na przemiany. Do najważniejszych należą: siła wiatru, typ zbiorowiska roślinnego, struktura drzewostanów, rola osłony limbowej, antropogeniczne osłabienie lasu, "efekt załomowy" oraz "efekt kątowy".The paper discusses geoecological view of the force wind (Veľká kalamita) effects, which took place on 19th November 2004 in southern slopes of High Tatra Mts. (Slovakia). Within three hours the great blowdown with area of 12-14 thousands hectares in belt of 30 km long and 2-4 km wide was created. Nearly 3 millions cu. m wood was destroyed in this area. As a result new physicogeographical border was established in the Tatra landscape, which runs at 1150-1250 m a.s.l. high. For described course of events are responsible: wind force, plant association type, stand structure, the role of mountain pine cover, anthropological lessening of forest, recess effect and angle effect