İzmir Körfezi'nden seçilen balık türlerinde alifatik ve polisiklik aromatik hidrokarbon seviyelerinin değerlendirilmesi

Bu tezde İzmir Körfezi'nden trolle yakalanmış olan barbun (Mullus barbatus) ve isparoz (Diplodus annularis) balıklarında ilk defa detaylı olarak polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAHs) ve alifatik hidrokarbonlar analiz edilmiştir. Körfezde sıklıkla bulunması ve tüketilmesi nedeniyle bu türler seçilmiştir. Örnekler trolle körfezdeki beş bölgeden 2000-2001 ve 2004-2005 yıllarında mevsimsel olarak toplanmış ve analiz edilmiştir. Naftalen polisiklik aromatic hidrokarbonlar içinde en baskın bileşiktir. Barbundaki PAH ve alifatik hidrokarbon konsantrasyonları isparozdan daha yüksek bulunmuştur. PAH konsantrasyonları barbun ve isparoz balıklarında sırasıyla 202-556 ile 78,7-415 ng/g, alifatik hidrokarbonlar ise 834-2420 ile 436-1724 ng/g kuru ağırlık aralığında ölçülmüştür. İzmir Körfezi'ndeki balıklarda ölçülmüş olan PAHs ve alifatik hidrokarbonların kaynaklarını belirlemek amacıyla moleküler oranlar kullanılmış olup PAHs'ın pirolitik, alifatiklerin ise biyojenik ve antropojenik kaynaklı olduğu bulunmuştur. Balıkların çoğunluğunda kanserojenik özelliği olan Benzo(a)Piren bileşiği 22,2 ile 64,1 ng/g kuru ağırlık aralığında ölçülmüştür. Yapılan istatiksel analiz sonucunda ekstrakte edilebilen organic madde ile PAHs ve alifatik hidrokarbonların arasında bir ilişki bulunmamıştır. Barbun ve isparozda zamana bağlı olarak alifatik hidrokarbon konsantrasyonlarında anlamlı bir değişim bulunmaz iken barbunda PAH konsantrasyonlarında zamana bağlı anlamlı bir değişim ANOVA testi ile saptanmıştır. İzmir Körfezi'ndeki PAH kirlenmesi orta seviyededir. Sonuçlar insan sağlığı için doğru bir yaklaşım ve risk değerlendirmesi açısından sistematik olarak izlenmenin gerekliliğini işaret etmektedir. In this thesis, polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) and aliphatic hydrocarbons were analyzed in red mullet (Mullus barbatus) and in annular sea bream (Diplodus annularis) from Izmir Bay (Eastern Aegean). This is the first time that a complete set of such data has been collected and evaluated. These species were selected because of they are common, widely distributed and eaten. They were sampled by trawling and analyzed seasonally in 2000-2001 and in 2004-2005 at five locations. Naphthalene was found to be the dominant PAH. Red mullet showed higher concentrations of PAHs and aliphatics than annular sea bream. PAH levels in red mullet ranged from 202 to 556 ngg-1dw and in annular sea bream from 78.7 to 415; aliphatics levels ranged from 834 to 2420 and from 436 to 1724 ngg-1dw, respectively. The molecular ratios, used to identify sources of PAHs and aliphatics in fish of the Izmir Bay, showed pyrolitic inputs for PAHs, but biogenic and anthropogenic inputs for aliphatics. Carcinogenic Benzo(a)Pyrene was detected in most fish samples at levels between 22.2 and 64.1 ngg-1dw. Statistical analysis showed no correlation of PAHs and aliphatics regarding extractable organic matter (HEOM). No significant temporal, inter-species, differences for total aliphatics was shown by the ANOVA test; a significant, temporal, PAHs difference was detected for red mullet. The average Izmir Bay PAH contamination level was within the ?moderate? category. Results indicate the need for systematic monitoring of the study area, in order to provide accurate assessment and risk management for human health