Laboratorijska dijagnostika multiplog mijeloma lakih lanaca

Monoklonske gamapatije (MG) karakterizirane su prisutnošću monoklonskih, intaktnih imunoglobulina ili njihovih fragmenata, tzv. monoklonskih proteina (M-protein), u serumu i/ili urinu koje stvara klon B-stanica podvrgnut genetičkoj transformaciji. Klinički simptomi MG su širokog spektra, od asimptomatskog neprogresivnog stadija, otkriveni obično slučajno, do malignog agresivnog multiplog mijeloma ili limfoma. Prezentacija MG ovisi o stvarnoj transformaciji stanica kao i prirodi monoklonske komponente. Dijagnoza MG osniva se na nalazu klasičnog trijasa: - nalazu monoklonskog imunoglobulina u serumu i/ili urinu - infiltracije koštane srži plazma stanicama > 25 % - te nalazu osteolitičkih žarišta. Poseban problem u dijagnostici MG predstavlja otkrivanje multiplog mijeloma lakih lanaca (MMLL). To je mijelom kod kojeg M-protein predstavljaju monoklonski slobodni laki lanci imunoglobulina, odnosno Bence-Jones proteini (BJP). BJP su homogena populacija kapa (κ) ili lambda (λ) tipa lakih lanaca imunoglobulina koje stvara maligni klon B-stanica. Oni su važan tumorski biljeg za identifikaciju i praćenje bolesnika s MMLL i amiloidozom lakih lanaca. Kod raznih nemalignih bolesti, kao što su reumatoidni artritis, sistemski eritematozni lupus i kronično bubrežno zatajenje, mogu se naći pozitivni BJP u mokraći. Visoke doze penicilina ili aspirina prije skupljanja mokraće mogu dati lažno pozitivan rezultat. Biljeg monoklonske sinteze lakih lanaca je poremećen κ/λ omjer slobodnih lakih lanaca imunoglobulina (SLL) i to povišen kod monoklonske sinteze lakih lanaca kapa tipa, odnosno snižen kod monoklonske sinteze lakih lanaca lambda tipa. Uvođenje kvantitativnog nefelometrijskog ili turbidimetrijskog određivanja κ/λ omjera SLL u rutinu povećalo je dijagnostičku osjetljivost određivanja BJP-a, a ujedno i znatno skratilo cijeli postupak laboratorijske dijagnostike svih MG a posebno MMLL