Archeologische Opgraving en Archeologische Begeleiding 'Plangebied Noachschool', Kerkweg 3a, Schoonrewoerd, Gemeente Leerdam

Ter plaatse van het plangebied werd bij het onderzoek de aanwezigheid van de Schoonrewoerdse stroomrug vastgesteld. Ter plaatse van een groot deel van het plangebied werden beddingafzettingen aangetroffen. Ter plaatse van het zuidelijke deel van het plangebied lijkt de overgang naar het komgebied te zijn gelegen. Ter plaatse van het noordelijke deel van het plangebied werd de aanwezigheid van een restgeul vastgesteld, van oost naar west het plangebied doorkruisend. Tijdens de Archeologische Opgraving werd een reeds uitgegraven bouwput alsnog nader onderzocht. Zowel het uitgraven van de bouwput, als de bouw- en sloopwerkzaamheden voor het voormalige schoolgebouw, hebben voor de nodige verstoring van bodem gezorgd. Hierdoor was met name ter plaatse van het zuidelijke deel van de bouwput de bodemopbouw verstoord tot in de beddingafzettingen, en waren antropogene lagen en de top van de natuurlijke afzettingen al verdwenen. Ter plaatse van het noordelijke deel van de bouwput was sprake van een vergelijkbare situatie. Alleen was hier door de aanwezigheid van een restgeul nog een oorspronkelijk afgedekt vegetatieniveau deels bewaard gebleven. Tijdens de opgraving bleek ook de wat diepere kuilen, sloten en greppels uit latere perioden nog voor een deel aanwezig te zijn beneden de bodem van de bouwput. Uiteindelijk zijn bij de opgraving en de begeleiding 53 archeologische sporen en lagen en een hoeveelheid vondstmateriaal aangetroffen uit twee in de tijd gescheiden perioden. Het vegetatieniveau (oud maaiveld) ter plaatse van de restgeul bleek op basis van wat aardewerkfragmenten en een 14C-datering van houtskool uit een houtskoolconcentratie uit de Midden Bronstijd B te dateren. In dezelfde laag werd ook een fragment van een barnstenen kraal gevonden. In elk geval gedurende de Midden Bronstijd B moeten ter plaatse van het onderzoeksgebied en de nabije omgeving mensen hebben gewoond of voor bepaalde activiteiten gedurende korte dan wel langere periodes aanwezig zijn geweest. Daarnaast is het niet uit te sluiten dat een deel van de aangetroffen aardewerkfragmenten wat later dateert, in de Late Bronstijd of de IJzertijd. Het is mogelijk dat enkele ongedateerde kuilen met een afwijkende vulling, waarvan een hogere ouderdom wordt vermoedt dan de laatmiddeleeuwse fase uit de 14de/15de eeuw, tot deze periode behoren. Vindplaatsen uit de periode van de Midden Bronstijd zijn op de Schoonrewoerdse stroomrug nog niet veel aangetroffen. Al is wel bekend uit diverse onderzoeken dat de stroomrug vindplaatsen herbergt uit het Neolithicum en de Bronstijd (en later). De opgravingen van nederzettingen uit het Neolithicum en de Vroege Bronstijd te Molenaarsgraaf, Ottoland en Brandwijk in de Alblasserwaard laten een beeld zien dat met name ter plaatse van het westelijke deel van de Schoonrewoerdse stroomrug vindplaatsen uit deze periode zijn aangetroffen. Vindplaatsen uit de Midden- en Late Bronstijd zijn in de omgeving met name bekend van de Zijderveldse stroomrug. Een bekende vindplaats uit de Midden Bronstijd is bijvoorbeeld opgegraven te Zijderveld en is gelegen op de Zijderveldse stroomrug. De bewoning binnen de aangetroffen nederzettingsfasen te Zijderveld werd hier hoofdzakelijk in de periode van de Midden Bronstijd B gedateerd met behulp van 14C-dateringen. Ook dichterbij in de polder Boeicop is één vindplaats met vondsten uit de Midden Bronstijd (en IJzertijd) bekend (Archis-monument nr. 6764). In de loop van de Late Bronstijd lijken veel nederzettingsterrein te worden verlaten en neemt het aantal vindplaatsen sterk af. Sporen van een tweede bewoningsfase dateren uit de Late Middeleeuwen. De vroegste sporen en vondsten vormen de weerslag van een huisplaats uit de periode van de 11de/12de eeuw, de vroegste periode in de geschiedenis van het dorp Schoonrewoerd, welk volgens historische bronnen gesticht is in 1023 door Jan van Arkel. Het gaat om een niet geheel doorlopende greppel, met daarin een enkel fragment kogelpotaardewerk en wat verspoeld vondstmateriaal uit een grindsnoertje. Mogelijkerwijs behoren ook enkele ongedateerde kuilen tot deze fase. Het is onduidelijk waartoe de sporen behoren. Het kan gaan om de omgreppeling van een erf of die van een gebouw zelf, al zou in het laatste geval sprake moeten zijn van meer vondstmateriaal en dateerbare sporen. Mogelijk bevindt de onderzoekslocatie zich ter plaatse van de randzone van een erf uit deze vroege periode. Verreweg de meeste sporen en vondsten behoren echter tot een bewoningsfase uit de 14de/15de eeuw. De locatie van het onderzoeksgebied binnen de bewoningskern van Schoonrewoerd op basis van oude kaarten (zie Afbeelding 18), wijst op een ligging in de uiterste zuidoost hoek van het door sloten omgeven en begrensd bewoningsareaal binnen het landschap met cope-ontginningen. Het lineaire element Schaikseweg/Dorpsstraat en Overheicop vormt daarbij de ontginningsassen. Het is zeer waarschijnlijk dat de aangetroffen sporen het achtererf van vermoedelijk twee te onderscheiden huisplaatsen vormen, waarvan de feitelijke bebouwing meer in de richting van de Dorpsstraat (in westelijke richting) moet worden gezocht. De aard van de sporen, waaronder sloten, afval- en/of beerkuilen en mogelijke rootkuilen behoren tot typische sporen die men meer op het achtererf op enige afstand van de bebouwing kon verwachten vanwege stankoverlast en ongedierte. Daarnaast kan de nabijheid van water uit de watergang hebben meegespeeld. Zoals gezegd behoren de sporen tot een specifieke periode. In het vondstcomplex ontbreekt 13de en begin 14de eeuws vondstmateriaal. Onder het aardewerk bevindt zich vooral veel grijsbakkend aardewerk en steengoed uit Siegburg. Kenmerkend aardewerk uit de tweede helft van de 15de eeuw en later ontbreekt ook. Een datering in de loop van de 14de eeuw en het begin van de 15de eeuw voor de vindplaats is daarom waarschijnlijk. Waarom zich specifiek sporen uit deze periode bevinden binnen het onderzoeksgebied, zou voor een deel kunnen samenhangen met de functie van de sporen en het opgeven daarvan. Daarnaast is al bij eerder onderzoek naar een woonheuvel aangetoond dat men name in de 15de en 16de eeuw aanmerkelijke ophogingen plaatsvonden in Schoonrewoerd, vermoedelijk ten gevolge van wateroverlast. Het kan daarom zijn dat men zich tijdens deze periode iets hogerop heeft teruggetrokken, waardoor begrenzing tot waar men activiteiten op het achtererf uitvoerde iets meer westwaarts kwam te liggen. Uit opvolgende perioden is ter plaatse van het onderzoeksgebied eigenlijk allen nog wat vondstmateriaal aangetroffen, dat afkomstig is uit de bouwvoor langs de oeverzone van de aanwezige en inmiddels wat versmalde watergang. De bouw van het voormalige schoolgebouw, en recentelijk de sloop daarvan, heeft voor de nodige verstoring van de aanwezige archeologische resten gezorgd. Buiten de contour van deze verstoring kan de opbouw met sporenniveaus als intact worden beschouwd