Archeologisch vooronderzoek: een inventariserend veldonderzoek (proefsleuven met doorstart naar een opgraving)

In opdracht van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en de gemeente Bergen heeft RAAP in april 2016 een inventariserend veldonderzoek in de vorm van proefsleuven uitgevoerd in verband met de aanleg van gemaal en persleiding Egmond aan den Hoef en de aanleg van gemaal Egmond-binnen. Aansluitend is ter plaatse van gemaal Egmond aan den Hoef een opgraving uitgevoerd. Ter plaatse van de persleiding zijn alleen de in- en uittredepunten onderzocht. Ter plaatse van de in- en uittredepunten van de persleiding zijn vrijwel geen sporen aangetroffen. Hier was alleen sprake van een sloot en een greppel die uit de Late Middeleeuwen of Nieuwe tijd dateren. Op enkele locaties was sprake van (grootschalige) verstoring door (sub)recente bodemingrepen (met name kabels en leidingen). Ter plaatse van gemaal Egmond-binnen was eveneens sprake van grootschalige verstoring en zijn alleen enkele (sub)recente sporen aangetroffen. Bij gemaal Egmond aan den Hoef aan de Lamoraalweg zijn sporen uit drie perioden gevonden. Het oudste spoor (daterend uit de Romeinse tijd-Late Middeleeuwen) betreft een greppel die in overstromingsklei is ingegraven. Uit de tweede fase is een waterput aangetroffen waarin vrijwel al het vondstmateriaal zich bevond. Deze vondsten betreffen nederzettings- en consumptieafval dat tussen 1600 en 1650 dateert. Op basis daarvan zal de waterput bij de blauwselmolen, die hier heeft gestaan, hebben gehoord. Van die molen zelf zijn geen sporen gevonden. In de waterput bevond zich onder andere een steengoedkan uit Frechen, een olielamp, pottenboenders en een stuk henneptouw dat als tondel heeft gediend. Het botanische materiaal uit de waterput geeft een indruk van een gemengd bedrijf waarbij graan werd verbouwd in de duinen en vee werd geweid op de kwelders dan wel eveneens in het duingebied. Uit de derde fase, die dateert van ná 1650, zijn de funderingen gevonden van vermoedelijk drie gebouwen. Door de grote mate van verstoring en de beperkte oppervlakte van de opgraving kon de precieze omvang en aard van de gebouwen niet (goed) bepaald worden. Het betreft resten van de gebouwen die volgens historische bronnen vanaf de tweede helft van de 17e eeuw in het plangebied gestaan hebben. De in- en uittredepunten van de persleiding en de locatie van gemaal Egmond-Binnen hebben vrijwel geen sporen en/of vondsten opgeleverd en zijn bovendien al volledig onderzocht. Ter plaatse van gemaal Lamoraalweg zijn behoudenswaardige sporen aangetroffen. Op de locaties die als gevolg van de werkzaamheden verder verstoord werden, zijn die ex situ behouden door middel van een opgraving. De overige sporen zijn in situ behouden en worden in het kader van de huidige werkzaamheden niet verder bedreigd. Op basis van het onderzoek wordt derhalve voor géén van de locaties vervolgonderzoek aanbevolen