Archeologische Berichten Nijmegen – Briefrapport 233

De geplande bodemingrepen voor het in het tracé van het warmtenet in Nijmegen-West vormen een bedreiging voor het archeologische bodemarchief. Uit het onderhavige bureau-onderzoek is gebleken dat de op basis van ouder archeologisch onderzoek toegekende zeer hoge archeologische waarde (waarde 3) op de Archeologische Beleidskaart van de gemeente terecht is. Het plangebied valt binnen de contouren van de Romeinse stad Ulpia Noviomagus. Ondanks de belangwekkende status van deze stad, zijn de feitelijk bekende gegevens schaars, ook al omdat de in het verleden uitgevoerde opgravingen slechts in beperkte mate zijn uitgewerkt. Daardoor is de kennis van dit voor Nijmegen en Nederland zo belangrijke stuk geschiedenis eigenlijk ondermaats. Als er nieuw onderzoek wordt gedaan moet zo goed mogelijk geprobeerd worden hier wezenlijke kenniswinst te boeken. Er geldt binnen de contouren van het plangebied een zeer hoge verwachting voor (bouw)sporen uit de Romeinse tijd, behorend bij de stad Ulpia Noviomagus (vooral de westelijke stadsbegrenzing, stadsmuur, stadspoort en stadsgracht). Beneden de ophogingspakketten van voor en kort na de Tweede Wereldoorlog kunnen restanten van Romeinse stadshuizen (vloeren, funderings- en perceleringsgreppels, latrines, afvalkuilen, kelders, etc.) worden verwacht. Ondanks het feit dat de Romeinse ruïnes binnen de contouren van Ulpia Noviomagus vanaf de 4e tot de 17e eeuw zijn benut als steengroeve, zijn er toch nog muurresten en vele andere sporen in de bodem bewaard gebleven. Behalve resten van de Romeinse stad kunnen in het meest zuidoostelijke deel van het plangebied ook resten van het bijbehorende Romeinse grafveld verwacht worden. Naast vondsten en sporen uit de Romeinse tijd moet ook rekening gehouden worden met materiaal uit nieuwste tijd. In het bijzonder voor restanten van het 19e-eeuwse Fort Krayenhoff en voor vondstmateriaal uit de Tweede Wereldoorlog geldt binnen het plangebied een hoge verwachting. Er geldt een middelhoge tot lage verwachting voor agrarische nederzettingssporen uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd. In de late middeleeuwen (12e-15e eeuw) is het onderzoeksterrein doorsneden door de Waalbandijk en de overige historische wegenstructuren. Het gebied is voorafgaande aan de bedijking onderhevig geweest aan invloed van de Waal. De mate waarin de Waal archeologische resten heeft opgeruimd is onbekend, maar uit de opgravingen in de Weurtseweg is duidelijk geworden dat vooral het westelijke deel van Ulpia Noviomagus hieronder te lijden heeft gehad. Vanaf het midden van de 19e eeuw transformeert het gebied tot een haven- en industriegebied, waarvan ook sporen verwacht mogen worden. Uit voorgaande onderzoeken is gebleken dat de archeologische lagen uit de Romeinse tijd zich al vanaf circa 10,50 m + NAP kunnen aandienen. Er is in de jaren ’40 een dik pakket grond opgebracht. Tussen de ophoging en de Romeinse laag ligt nog een dunne laag met sub-recent materiaal, daaronder lijkt het nog intact te zijn. Het proefsleuvenonderzoek en de opgravingen hebben aangetoond dat de kwaliteit van de sporen en vondsten uit de Romeinse tijd goed is