LIPID PEROXIDATION - CAUSES AND CONSEQUENCES

SAŽETAK U normalnim biološkim uvjetima, molekula kisika neenzimatskom oksidacijom povremeno oduzima elektrone drugim molekulama, što uzrokuje nastanak slobodnih radikala. Višestruko nezasićene masne kiseline (PUFA) često su meta stvorenih slobodnih radikala, što posljeduje lipidnom peroksidacijom. Unutarstanični i izvanstanični antioksidansi uklanjanjem reaktivnih spojeva kisika i dušika smanjuju mogućnost oksidacijskoga oštećenja lipidnih molekula, u prvom redu PUFA-e, ali i drugih spojeva. Enzimska kataliza jest najučinkovitiji postupak uklanjanja reaktivnih kisikovih vrsta (ROS). U organizmu postoji nekoliko skupina antioksidacijskih enzima uključujući superoksid dismutazu (SOD) za uklanjanje superoksidnoga radikala i katalaza (CAT), te glutation peroksidazu (GPx) za uklanjanje vodikova peroksida i organskih peroksida. Oštećenje lipida može se odrediti mjerenjem količine malondialdehida (MDA), 4-hidroksinonenala (HNE), izoprostana, te drugih produkata lipidne peroksidacije. Povećana lipidna peroksidacija povećava rizik za razvoj ateroskleroze i drugih upalnih bolesti.ABSTRACT Occasionally, under normal biological conditions, oxygen does manage to steal away electrons from other molecules by nonenzymatic autoxidations, which results in the free radical formation. Polyunsaturated fatty acids frequently serves as the target for generated free radicals, inducing lipid peroxidation. Intracellular and extracelular antioxidants attenuate oxidative damage of lipid molecules, primarily PUFA, but also other molecules. The most efficient way to eliminate undesirable toxic species is by means of enzyme catalysis. Families of antioxidant enzymes have evolved for this purpose, including superoxide dismutases (SOD) for the elimination of the superoxide radical, and catalases (CAT) and glutathione peroxidases (GPx) for the elimination of hydrogen peroxide and organic peroxides. Lipid damage could be determined by measuring the amount of malondialdehyde (MDA), 4-hydroxynonenal (HNE), isoprostanes and other products of lipid peroksidation. Increased lipid peroxidation increase the risk of atherogenesis and other inflammatory diseases