Podsumowanie

Przedstawione w poszczególnych rozdziałach książki autorskie opracowania wyników socjologicznych badań empirycznych pozwalają na sformułowanie wniosków, które znajdują uzasadnienie w materiałach badawczych. Pokój umysłu i zdrowie, własne dzieci i emocjonalnie wspierający mąż czy partner oraz praca dająca zadowolenie — to wartości najwyżej cenione przez Czechów, Polaków, Słowaków i Węgrów. Tworzą one przestrzeń życia osobistego, prywatnego, zamykającego się w małym świecie własnej osobowości i najbliższej rodziny. Szczęście rodzinno-małżeńskie jest wskazywane jako najważniejszy cel życia, a dobro rodziny badani uznawali za trwałą wartość, którą należy chronić i utrwalać. Postawy takie dotyczą nie tylko rodziny małej, ale także rozszerzonej. Rodzinę traktuje się jako układ odniesienia w trudnych sytuacjach. Wszystko, co najważniejsze, jest lokowane w jej najbliższym otoczeniu, zwłaszcza tam, gdzie występuje poczucie więzi i bliskiej emocjonalnie styczności o charakterze podmiotowym. Stwarza to potencjalnie korzystne warunki do poprawy komunikacji interpersonalnej i umocnienia więzi emocjonalnych w rodzinie. Rodzina zbudowana na zalegalizowanym związku mężczyzny i kobiety oraz połączonych z nimi więziami pokrewieństwa dzieci jest traktowana jako kulturowa nisza, dająca poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego; jest przestrzenią, w której rozwijają się relacje osobowe budowane na opiekuńczości i odpowiedzialności; gwarantem swoistej trwałości zasad w świecie zmieniających się szybko norm i reguł postępowania oraz labilnych kryteriów ich oceny