Judicial cognition in brief. The judicial scene after amend-ments to the Code of Criminal Procedure

Rozważania zawarte w artykule, inspirowane nowelizacją prawa karnego procesowego, prowadzone są w nawiązaniu do ustaleń prof. Macieja Zielińskiego (Poznanie sądowe a poznanie naukowe, Poznań 1979). Odwzorowany z nowych przepisów model normatywny poznania sądowego w sprawach karnych, oparty na zasadzie skargowości, kontradyktoryjności i prawdy materialnej, akcentuje obowiązki stron w zakresie aktywności dowodowej i jednocześnie ogranicza sąd w zakresie inicjatywy dowodowej. Przedmiotem tego poznania jest fragment rzeczywistości, a jego granice są wyznaczone przez obie strony procesowe (podmioty poznawcze), nie zaś jedynie przez oskarżyciela. Model poznania sądowego występuje w dwóch wersjach – w procesie konfrontacyjnym i konsensualnym. Pierwszy to nurt procesu poznawczego, w którym dochodzi (w ramach procesu kontradyktoryjnego, podczas rozprawy) do starcia się przeciwstawnych argumentacji stron procesowych. To mo-del poznania sądowego, w którym sąd jako podmiot poznający ocenia argumenty i twierdzenia o badanym fragmencie rzeczywistości przedstawione przez obie strony postępowania. W nurcie konsensualnym sąd jest podmiotem poznającym, lecz proces poznawczy ograniczony jest do poznania przez sąd twierdzeń stron proce-sowych, które dotyczą wskazanego przez nie fragmentu rzeczywistości. Jest to typ poznania sądowego polegający na biernym przyjęciu za podstawę rozstrzygnięcia ustaleń faktycznych (twierdzeń o danym wycinku rzeczywistości) pochodzących od obu stron (ich wspólnych). Nurt konsensualnego orzekania opiera się nie na wynikach poznania, lecz na stanowiącym jego istotę konsensusie stron dotyczącym rodzaju i wymiaru kary oraz okoliczności popełnienia czynu. W takim dominującym po nowelizacji modelu poznania sądowego fakt opisany w twierdzeniu zasadnym (co nie znaczy prawdziwym) będzie uznawany w postępowaniu sądowym za ist-niejący i zostanie włączony do podstawy faktycznej wyroku.315911095Studia Prawa Publiczneg