Polish Intelligentsia in Lithuania in 1948-2004

Wydział Historyczny: Instytut WschodniMniejszość polska na Litwie wydaje się być jedną z najbardziej interesujących grup Polaków w Europie Wschodniej. To grupa Polaków, która stała się mniejszością poza granicami Polski w wyniku decyzji politycznych, podjętych po II wojnie światowej. Potencjał Polaków na Litwie został zauważony przez komunistów, którzy – w latach 1945-1947 i ponownie w 1956-1959 – przesiedlili większość Polaków z Litwy do Polski. W efekcie tego procesu większość polskiej inteligencji opuściła Litwę. Ale w tym kraju pozostało ponad 200 000 Polaków, którzy mieszkali głównie w Wileńszczyźnie. Większość z nich miała tylko wykształcenie podstawowe i żyła na terenach wiejskich. Ale mniejszość polska wykazała niezwykłą zdolność przetrwania. Polacy walczyli przeciwko asymilacji, lituanizacji i sowietyzacji. Mniejszość polska na Litwie była najsilniejszą polską społecznością w całym ZSRR. Mała grupa inteligentów, którzy pozostali na Litwie po II wojnie światowej, wywalczyła niewielkie przywileje. Pomogły one im przetrwać jako Polacy. Sprawiły, że jako społeczność byli silniejsi i gotowi do walki o swoje prawa, gdy komunizm upadł. W komunistycznej Litwie Polacy mogli używać swojego języka w szkołach, kultury i prasy. Fakty te były głównymi czynnikami w procesie odbudowy inteligencji i stały się fundamentem jej dzisiejszej silnej pozycji w polskiej społeczności.The Polish minority in Lithuania seems to be one of the most interesting group of Poles in the Eastern Europe. This is that group of Poles which became a minority beyond the borders of Poland in a result of political decisions, which were taken after World War II. The potential of the Polish community in Lithuania was noticed by communists, who – in years 1945-1947 and again in 1956-1959 – transferred most of Poles from Lithuania to Poland. In the effect of that process the vast majority of Polish intelligentsia left Lithuania. But there were still over 200 000 Poles, who stayed there, mainly in Vilnius Region. The most of them had only basic education, and they lived in the country. But the Polish minority showed unusual survivability. They fought against assimilation, lithuanization and sovietization. Polish minority in Lithuania was the strongest polish group in whole USSR. Small group of intelligentsia, who had stayed in Lithuania after World War II, fought for some privileges, which could help them to survive as Poles. It made the whole community stronger and ready to fight for their rights, when the communism fell down. In communist Lithuania Poles could use their language in schools, culture and press. These facts were main factors in process of rebuilding the intelligentsia and its strong position in polish society nowadays