'Powinni tylko iść za tym, który prowadzi...', czyli o filozofii i polityce (Sartre—Barthes — Foucault)

Sposób myślenia o filozofii i polityce nieodmiennie wiąże się z tym, jak ujmujemy miejsce filozofa w społeczeństwie — jakiej udzielamy odpowiedzi na pytanie o rolę, powiedzmy najogólniej, pisarza w kulturze. Warto by przemyśleć i odnieść do siebie nawzajem trzy odrębne chociaż skoligacone ze sobą kategorie: filozof, intelektualista, pisarz. Na razie, myślmy jednak o „pisaniu" w najszerszym sensie po to, aby móc spróbować prześledzić i naszkicować meandry przypisywanych mu przez innych (i przez niego samego) wyborów i obligacji, postanowień i oczekiwań. Chcielibyśmy naszkicować wspólny etos w myśleniu francuskim od końca XIX wieku po nasze, ponowoczesne czasy. Francję wybieramy dlatego, iż to francuski cień pada dzisiaj na filozofia i intelektualistę, tam cieszyli się oni jeszcze do niedawna najwyższym poważaniem, bowiem ich miejsce wpisane było w struktury społeczne i kulturową otoczkę od czasów les philosphes. Można myśleć o Polsce w tym kontekście w oderwaniu od Niemiec i Ameryki, ale myśleć o niej w oderwaniu od perypetii francuskich byłoby niewybaczalnym błędem. Pragniemy prześledzić dwa motywy, które ścierają się ze sobą od ponad stu lat, pokazać ich stałą obecność i niezmienną opozycyjność na kilku przykładach. Jeden chcemy tu nazwać motywem wspólnotowym, drugi tekstualnym, nie bez pewnych analogii i paraleli w stosunku do Rortowskiej pary solidarności i autokreacji, bowiem pisarze kierujący się pierwszym, myślą głównie o „wspólnocie" i „społeczeństwie", kierujący się drugim — o „tekście"