The employment of university teachers and the protection of stability of their employment relationship

Wydział Prawa i Administracji: Prawa Pracy i Prawa SocjalnegoCelem pracy jest podjęcie próby określenia relacji pomiędzy nieodzowną swobodą szkoły wyższej jako pracodawcy w doborze i utrzymaniu zatrudnienia a potrzebą ochrony trwałości stosunku pracy nauczyciela akademickiego. Z jednej strony pracodawca nie tylko ma prawo ale jest ustawowo zobowiązany do egzekwowania od nauczyciela akademickiego aktywnego udziału w życiu naukowym i osiąganiu efektów tejże pracy, nie tylko poprzez zdobywanie stopni i tytułu naukowego. Z drugiej strony uczelnia jako pracodawca ma prawo oczekiwać od nauczyciela akademickiego stałego doskonalenia form i metod pracy dydaktycznej oraz wypełniania określonych obowiązków organizacyjnych na rzecz jednostki, w której jest zatrudniony. Sfery: naukowa i dydaktyczna pozostają w wyraźnej symbiozie, gdyż znacząca efektywność naukowa niewątpliwie przekłada się na jakość pracy dydaktycznej. Chociażby z tego względu ochrona trwałości stosunku pracy nauczyciela akademickiego nie może być celem samym w sobie. W pełni zatem zasadnym jest dążenie do wzmożonej ochrony tych stosunków pracy w sytuacji gdy nauczyciel akademicki w stopniu co najmniej zadawalającym może wykazać się osiągnięciami naukowymi i efektywnością pracy dydaktycznej. Wątpliwa natomiast staje się potrzeba i celowość utrzymywania tego rodzaju ochrony stosunku pracy wobec stagnacji dążeń naukowych i dydaktycznych oraz gdy nauczyciel akademicki nie rokuje szans na spełnienie określonych kryteriów merytorycznych. Z oczywistych względów regulacje prawne dotyczące zatrudnienia nauczycieli akademickich muszą uwzględniać szereg sytuacji natury osobisto-rodzinnej (ciąża, macierzyństwo, sprawowanie osobistej pieczy nad dzieckiem czy okres choroby). Uważam natomiast, że okolicznością uzasadniającą ochronę trwałości stosunku pracy nauczyciela akademickiego nie może być pełnienie funkcji społecznych lub publicznych. Pełnienie tego rodzaju funkcji jest wyrazem swobodnego wyboru nauczyciela akademickiego. Jeżeli zatem pełnienie wspomnianych funkcji znacząco ogranicza aktywność naukową i osłabia zaangażowanie dydaktyczne i organizacyjne nauczyciela akademickiego nie znajduje racjonalnych podstaw dla utrzymania omawianej ochrony prawnej. Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym poprzez nowelizację z dnia 18 marca 2011 istotnie zmieniła przepisy w zakresie podstawy zatrudnienia nauczyciela akademickiego. W obecnym stanie prawnym dominującą podstawą zatrudnienia jest umowa o pracę. Mianowanie jest podstawą zatrudnienia wyłącznie w przypadku nauczycieli posiadających tytuł naukowy profesora. Poważne wątpliwość może budzić obecna regulacja, w szczególności przepisy przejściowe, w zakresie stosunków pracy powstałych przed dniem wejścia w życie przepisów nowelizującychThe aim of this work is to attempt to determine the relations between the indispensible freedom of higher school as an employer as far as selection and maintanance of employment is concerned and the need to protect the stability of academics’ employment relationship. On the one hand the employer the has the right and legal duty to enforce the fulfilment of university teachers obligations to actively take part in scientific life, not only by gaining scientific degrees. On the other hand the higher school as an employer has the right to expect a constant improvement of teaching methods from the academics as well as carrying out certain organizational works. Scientifing and teaching spheres coexist, as high scientific effectiveness results in high quality teaching. Just for that reason the protection of the stability of employment relationship cannot be an end in itself. It is entirely justifiable then to increase such protection in the situation when the university teacher displays scientific achievements and effective teaching work to at least satisfactory degree. However, it is doubtful to sustain such protection whenever there is stagnation in pursuing scientific achievements and whenever the university teacher does not fulfill the scientific requirements. It is of course obvious that the legal solutions regarding employment of academics have to consider various situations of personal and family nature (pregnancy, maternity, taking care of a baby or illness). However, I have a strong conviction that performing a public or social functions cannot be used as a justification for protection of the stability of employment of the university teacher. The university teacher is free to decide whether to perform or not to perform such functions. Therefore, if performing such functions significantly limits the scientific activity and weakens teaching and organizational commitment there are no rational foundations for sustaining the employment relationship protection. Ammendment to higher education act of 18th March 2011 significantly changed provisions of law as far as the form of academic employment is concerned. Currently, the dominant form of employment is a contract. An appointment is a possible form only for academics who have the academic title of „professor”. The current regulation, especially interim provisions, is highly doubtful with regard to employment relationships which started before the effective date of the ammendment regulations