Experience of Shoah in Polish Literature 1947-1991. Canon, which was not

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej: Instytut Filologii PolskiejTematem rozprawy jest kształtowanie się kanonu tekstów o Zagładzie w powojennej Polsce w latach 1947-1991. W celu odtworzenia kształtu kanonu tekstów o Zagładzie, ustalonego przez nauczanie szkolne, analizie poddane zostały podręczniki szkolne (zatwierdzone do użytku szkolnego również jako książki pomocnicze) oraz spisy lektur szkolnych ogłaszane w Dziennikach Urzędowych lub jako osobne dokumenty. Cezura początkowa, rok 1947, wyznaczona została przez pojawienie się na liście lektur szkolnych (dla szkoły podstawowej) pierwszego tekstu literackiego, w którym przedstawiona zostaje zagłada Żydów (Dymy nad Birkenau Seweryny Szmaglewskiej). Cezura końcowa, rok 1991, przez pojawienie się na liście lektur szkolnych świadectw pochodzących od samych ocalałych (Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall – na podstawie wywiadu z Markiem Edelmanem).Cezury wewnętrzne wyznaczone zostały przez pojawienie się na liście lektur szkolnych pozycji ważnych w kontekście kanonu tekstów o Zagładzie: Medalionów Zofii Nałkowskiej (1950) oraz Opowiadań oświęcimskich Tadeusza Borowskiego (1972). Główna teza pracy brzmi: do roku 1991 nie można mówić o kanonie tekstów o Zagładzie w Polsce. Uformowanie się kanonu uniemożliwiły aspekty natury politycznej, społecznej, socjo-literackiej, a także decyzje oświatowe oraz sposób myślenia o KL Auschwitz-Birkenau jako o obozie koncentracyjnym (bez określania, że był to również obóz zagłady), a także oficjalne ujęcia ofiar obozu KL Auschwitz (uniwersalizujące, narodowościowe, narodowo-państwowe).The paper deals with the formation of a Holocaust literature canon in the postwar Polish culture in years 1947-1991. In order to reproduce the shape of the canon determined by the school education to analysis were subjected school textbooks and reading lists published in Dzienniki Urzedowe or as separate documents. Initial caesura, the year 1947, was appointed by the appearance on the school reading list (for elementary school) of the first literary text in which the extermination of the Jews is presented (Smoke over Birkenau of Seweryna Szmaglewska). The final turning point, 1991, by the presence on the school reading list of testimonies coming from the survivors themselves (To outwit God by Hanna Krall - based on an interview with Marek Edelman). Inner turning points has been pointed out by the contribution of important items in the context of the canon of texts treated about the Holocaust on the school reading list: Zofia Nałkowska’s Medallions (1950) and Tadeusz Borowski’s This Way to the Gas, Ladies and Gentlemen (1972). The main assumption of this thesis is that by 1991 in Poland there cannot be said about the canon of texts concerning the Holocaust. The formation of the canon was prevented by educational decisions, political, social and literary aspects, as well as the way of thinking about KL Auschwitz-Birkenau as a concentration camp (without specifying that it was also a death camp) and official recognition of victims of KL Auschwitz