CZESŁAW ZNAMIEROWSKI’S SOCIAL ONTOLOGY

Przedmiotem niniejszego artykułu jest ontologia społeczna sformułowana na początku lat dwudziestych ubiegłego wieku przez Czesława Znamierowskiego (1888-1967). Według Znamierowskiego, ontologia społeczna jest nauką aprioryczną mającą na celu ustalenie prawd ogólnych dotyczących każdej formy (istniejącej lub możliwej) bytu społecznego. W swoim badaniu rzeczywistości społecznej, Znamierowski dokonuje fundamentalnego dla ontologii społecznej odkrycia. Odkrywa szczególny typ czynności („akty tetyczne”), które istnieją dzięki normom, a dokładniej: dzięki szczególnemu rodzajowi norm, które Znamierowski nazywa „normami konstrukcyjnymi”. Znamierowski odróżnia też „akty tetyczne” (jak np. pozdrawianie, sporządzanie testamentu czy gra w szachy) od zwykłych „czynności psychofizycznych” (jak spacerowanie czy wypicie szklanki wody). Niniejszy esej poświęcony jest analizie pojęć „norma konstrukcyjna” i „akt tetyczny”, dwóch podstawowych pojęć ontologii społecznej Znamierowskiego.The paper touches upon social ontology formulated at the beginning of the 1920s by Czesław Znamierowski (1888-1967). According to Znamierowski, social ontology is an apriori science and its aim is to determine general truths concerning each form (both existing or possible) of social relations. While researching social reality, Znamierowski made a discovery that was of fundamental significance for social ontology. He discovered a special type of acts (‘thetic acts’), which exist owing to norms, or more precisely, a particular type of norms which he called ‘constructive norms’. Znamierowski also differentiated between ‘thetic acts’ (such as e.g. greeting, making a will or playing chess) and ‘psychophysical acts’ (such as walking, or drinking a glass of water). The paper is devoted to the analysis of a ‘constructive norm’ and a ‘thetic act’ being two basic concepts of Znamierowski’s social ontology