Na tropach polsko-ukraińskiego dialogu: uwarunkowania i areny międzynarodowego dyskursu w latach 1946-1989

Artykuł przedstawia rozwój politycznego i historycznego dialogu polskiej i ukraińskiej emigracji w latach 1945–1989. Emigracje obu narodów, składające się w dużej mierze z ich politycznych, wojskowych i kulturalnych elit, stanęły przed historyczną koniecznością odłożeenia niedawnych waśni, na tle bezwzględnie rozgrywanego w czasie II wojny konfliktu, i podjęcia wspólnych działań w celu wywierania wpływu na politykę państw zachodnich. Działania te nie zostały uwieńczone powodzeniem, lecz pewna ilość wspólnych wartościowych inicjatyw, podejmowanych przez nieliczne polityczne koła polskie i ukraińskie, stanowi dziś pozytywną tradycję polsko-ukraińskiego dialogu w warunkach demokracji po roku 1989. Inicjatywa należała do środowiska skupionego wokół paryskiej „Kultury” oraz ukraińskich emigracyjnych czasopism „Suczasnist’”, „Widnowa”. „Kultura” z inicjatywy J. Giedrojcia inicjowała wspólne deklaracje polityczne części środowisk emigracyjnych, w tym polsko-ukraińską i ukraińsko-rosyjską. Deklaracje te stanowiły momenty przełomowe w psychologicznym nastawieniu nieufnych wobec siebie kół emigracji. Powyższe inicjatywy „Kultury” wpływały także na przemiany wobec problematyki ukraińskiej w Polsce, zwłaszcza w latach 80., kiedy równie działające w podziemiu grupy Solidarności, partii politycznych i środowisk kulturalnych zaczęły poszukiwać możliwości dialogu z sąsiednimi narodami, znajdującymi się pod sowiecką okupacją.The article presents the development of the political and historical dialogue of the Polish and Ukrainian exile during 1945–1989. The exiles of both nations, comprised mainly of political, military and cultural elite, faced a historical necessity of giving up the recent discord in the context of the ruthless world war II conflict and beginning to influence the policy of Western countries together. This venture was not successful, however, some valuable initiatives undertaken by a few Polish and Ukrainian circles today constitutes positive Polish-Ukrainian dialogue tradition in the conditions of democracy after 1989. The society that gathered around „Kultura” in Paris and Ukrainian emigrant journals „Suczasnist`”, „Widnowa” were the ones to undertake this initiative. „Kultura” under J. Giedroyc initiated political declarations of parts of emigrant societies, including Polish-Ukrainian and Ukrainian-Russian societies. These declarations constituted turning points in the psychological attitudes of emigrant circles distrustful towards one another. The above mentioned initiatives of „Kultura” also influenced the changes towards the Ukrainian problem in Poland especially in the 80s when the underground Solidarity groups began to seek possibilities for dialogue with neighboring states suffering the same Soviet occupation