RUBBISH AND SMELL AS DETERMINANTS OF DIFFERENCES

Celem artykuł jest pokazanie, że sposoby obchodzenia się z zapachami i śmieciami przez mieszkańców miast mogą zostać wykorzystane w socjologicznych badaniach przestrzeni miejskich i nierówności społecznych także w kontekście polskim. Zatem podejmuje on problematykę kulturowego wymiaru zapachu oraz wytwarzania śmieci i umieszcza ją w kontekście manifestacji zróżnicowań i nierówności społecznych w obszarach miejskich. Punktem wyjścia tekstu jest spostrzeżenie, że zarówno sposoby klasyfikowania i używania zapachów, jak i to, co uznaje się za śmieci, podlegało w naszej kulturze znaczącym przemianom. Bardzo ważną częścią tych przemian były walka o władzę i starania o odróżnienie się, w których wykorzystywano zapachy i bliskość lub oddalenie wobec odpadków jako element pozytywnego odróżniania się lub też piętnowania innych. Następnie podano przykłady, jak dziś śmieci (od miejsca ich usytuowania, poprzez sposób traktowania i ewentualnego przetwarzania odpadków przez ludzi i częstość kontaktów z odpadkami, aż po zawartość oraz wygląd śmietnika) oraz zapachy (które możemy odnaleźć w rożnych miastach lub poszczególnych ich dzielnicach) powiązane są ze statusem społecznym zamieszkujących je ludzi. Zwrócono też uwagę na przypadki celowego kształtowania aury zapachowej określonych miejsc lub ukrywania śmieci, co zwykle służy do nadawania ekskluzywnego charakteru określonej przestrzeni w mieście.The aim of the paper is to demonstrate how different ways of dealing with rubbish and smell may be used in sociological studies of urban space and social inequalities. Studies of this kind are also carried out in Poland. The paper focuses on the cultural aspects of rubbish and smell, and places them in relation to the display of social differences and inequalities in urban space. The staring point of the discussion is the observation that the way in which smells are classified and used, as well as the definition of what rubbish actually is have undergone a series of historical and cultural changes. A very important element of those changes has been the struggle for power and efforts to be different than others. Smell and the distance to rubbish were used in that struggle as means of differentiation and stigmatisation. The paper provides a number of examples of how rubbish (its location, treatment, recycling, frequency of direct touch with it or its content, or even the look of the rubbish bin) and smell in different city quarters are related to the social status of the city inhabitants. Instances of an intentional creation of a scent aura of particular places as well as ways of hiding rubbish by taking it off sight in order to create an atmosphere of the exclusivity of a particular space have also been mentioned