Myth and ideology. An analysis of the pre-fascistic literature in the second German Reich: Hermann Löns, Hermann Burte and Walter Flex

Wydział Neofilologii: Instytut Filologii GermańskiejDie vorliegende Arbeit ist ein Beitrag zur Aufarbeitung der Genese faschistischer Ideologie in Deutschland. Sie zeigt, wie bestimmte Ideenmuster, welche eine Matrix für die Entwicklung des Faschismus darstellten, dank literarischer Verarbeitung zu Bestandteilen der Kultur werden und damit zur Legitimation der Ideologie, aus welcher sie hervorgegangen sind. Das Ziel der Arbeit ist, die Abhängigkeiten zwischen der Literatur und der völkisch-nationalen (präfaschistischen) Ideologie zu zeigen, welche sich in der wilhelminischen Zeit im Deutschen Kaiserreich entwickelte. Zur Bestimmung der Beziehungen zwischen Literatur und Ideologie wird auf die Kategorie des Mythos zurückgegriffen, der als mythisches Denken verstanden wird und dessen Präsenz in der Struktur der Romane die ideologischen Formationen verstärkt. Analysiert werden drei Bücher: Der Wehrwolf (1910) von Hermann Löns, Wiltfeber. Der Ewige Deutsche (1912) von Hermann Burte und Der Wanderer zwischen beiden Welten (1917) von Walter Flex. Dabei handelt es sich nicht um Propagandaromane, sondern um Bücher, in welche in jener Zeit sehr populäre Ideen eingegangen sind, die sie zu Sprachrohren bestimmter ideologischen Inhalte machten. Die darin enthaltenen Elemente des Mythos führen ein spezifisches Klima ein und helfen die Parolen der völkisch-nationalen Ideologie umzusetzen.Praca wpisuje się w obszar badań nad genezą ideologii faszystowskiej w Niemczech. Pokazuje, w jaki sposób określone idee, z których rozwinęła się w późniejszym czasie ideologia faszystowska mogą stać się elementami kultury oddziałującymi na jej odbiorców i w konsekwencji legitymizującymi ideologię, z której wyrosły. Postawione zostały dwa cele szczegółowe. Pierwszym z nich jest ukazanie zależności między literaturą i ideologią narodowo-volkistowską (jako ideologią prefaszystowską), której początki przypadają na epokę wilhelmińską w Rzeszy Niemieckiej. Cel drugi: Dla ukazania zależności między literaturą a ideologią praca odwołuje się do kategorii mitu, rozumianego jako różne formy myślenia mitycznego, którego obecność w strukturach powieści dodatkowo wzmacnia treści ideologiczne. Analiza przeprowadzona została na trzech wybranych przykładach: Der Wehrwolf. Eine Bauernchronik (1910) Hermanna Lönsa, Wiltfeber. Der Ewige Deutsche. Die Geschichte eines Heimatsuchers (1912) Hermanna Burte oraz Der Wanderer zwischen beiden Welten. Ein Kriegserlebnis (1917) Waltera Flexa. Nie są to powieści propagandowe sensu stricto, lecz książki, do których weszły bardzo popularne w owym czasie idee, czyniąc z nich rzeczników określonych treści ideologicznych. Obecne w nich dodatkowo elementy mitu wprowadzają specyficzny klimat i pomagają w realizacji haseł ideologii narodowo-volkistowskiej.This PhD shows the beginning of the fascist ideology in Germany and particularly how certain ideas, which provided the historical roots and constituted the organizational as well as ideological starting point of National Socialism, can exert an immense influence on the development of the culture, shaping people’s way of thinking. One of the aims of this thesis is to present the relations between literature and voelkisch-national Ideology in the second German Reich which laid foundations of Hitler’s thought. The other aim is to present how myth as a way of thinking, as a very special logic, can function in literature and become an element reinforcing ideology. The analysis was made on three novels: Der Wehrwolf (1910) by Hermann Löns, Wiltfeber. Der ewige Deutsche by Hermann Burte and Der Wanderer zwischen beiden Welten by Walter Flex. They all were published for the first time before the end of the second German Reich and were very successful in the Third Reich. They are not an example for propaganda literature. Those texts were written to support the Reich after 1871, trying to give people national identity and make them proud of themselves. But ideas they contain made them to mouthpiece of certain ideological matters. By means of the myth the impact of the ideology could be reinforced and the novels helped consequently to realize the slogans of voelkisch-national Ideology