Społeczna rola uczonego a rola tajnego współpracownika organów bezpieczeństwa państwa. O wpływie posttotalitarnego dziedzictwa

W artykule wykorzystywane są dystynkcje wprowadzone przez Stanisława Ossowskiego, który wyróżnił dwie postawy w nauce: utylitarną i nie-utylitarną oraz dwa typy porządku społecznego: monocentryczny i policentryczny. W porządku policentrycznym istnieje pluralizm postaw naukowych, zaś w porządku monocentrycznym przeważa postawa utylitarna. Postawa ta jest formą podporządkowania nauki przez władzę polityczną ponieważ jedynie ona definiuje dobro publiczne. Ossowski charakteryzując różne formy politycznej dominacji w porządku monocentrycznym pomija inwigilację społeczeństwa poprzez tajną policję polityczną. Ten wymiar politycznej dominacji analizowany jest w drugiej części artykułu. Generalnie rzecz biorąc policyjna kontrola społeczeństwa wzmacnia polityczną dominację władzy. Jednakże w odniesieniu do społeczności naukowej ta forma kontroli politycznej nie tylko podkopuje jej autonomię ale prowadzi do moralnej deprawacji uczonych którzy nie mogą efektywnie pełnić jednocześnie dwóch roli społecznych: tajnego współpracownika policji politycznej i autorytetu w nauce