Türkiye için dış ticaret belirleyenleri: ARDL sınır testi yaklaşımı

Taşseven, Özlem (Dogus Author) -- Saracel, Nüket (Dogus Author) -- Yılmaz, Naci (Dogus Author)This paper analyses the determinants of trade balance such as gross domestic product of Turkey, gross domestic product of foreign countries (EU), real exchange rates and oil prices by using quarterly data for the period 1998 and 2018. The model used is ARDL (the autoregressive distributed lag) bound testing approach of cointegration. The outcome of our research is that there is a cointegration relationship between trade balance and its determinants. In the long run absorption approach is validated for Turkey. It is found that the appreciation of real exchange rate and an increase in oil prices reduces the trade deficit in a significant way. In the long run it is found that a 1% increase in gross domestic product of Turkey leads to 4.97 % improvement in trade balance, whereas 1% increase in the gross domestic product of European countries increases trade balance by 0.41 %. It is seen that a 1% appreciation of real exchange rate leads to nearly 0.31 % increase on trade balance. It is seen that a 1% decrease in oil prices leads to 0.65 % increase on trade balance.Bu çalışma Türkiye’de 1998–2018 dönemine ilişkin üç aylık veriler kullanılarak ticaret dengesinin belirleyicileri olan Türkiye’nin gayri safi yurtiçi hasılası, AB ülkelerinin gayri safi Yur içi hasılası, reel döviz kuru ve petrol fiyatlarını analiz etmektedir. Kullanılan model eşbütünleşme yönteminin ARDL (ardışık bağlanım) yaklaşımına dayanılarak tahmin edilmiştir. Araştırma sonucunda ticaret dengesi ile belirleyicileri arasında eş bütünleşik bir ilişki olduğu bulunmuştur. Türkiye için uzun dönemde absorbe yaklaşımının geçerli olduğu saptanmıştır. Reel kurun artmasının ve petrol fiyatlarındaki artışın ticaret açığını istatistiksel olarak anlamlı şekilde azalttığı görülmüştür. Uzun dönemde Türkiye’nin reel yurtiçi gelirinde yüzde 1’lik bir artışın ticaret dengesinde yaklaşık yüzde 4.97’lük iyileşmeye, yurtdışı gelirdeki yüzde 1’lik bir artışın ise yüzde 0.41’lik bir iyileşmeye neden olduğu görülmüştür. Reel kurdaki yüzde 1’lik artma yani Türk lirasının değer kaybı, ticaret açığında yüzde 0.31’lik artışa sebep olmuştur. Petrol fiyatlarındaki yüzde 1’lik azalma ise ticaret dengesinde yüzde 0.65’lik bir artışa sebep olduğu görülmüştür