Recursion as a common ground of mental, communicative, and linguistic processes

Od kilkunastu lat na łamach zagranicznych czasopism toczy się debata wokół rekursywności ludzkich procesów umysłowych. Jej inicjator i główny propagator terminu "rekursja" (recursion) to Noam Chomsky. Ogranicza on jej występowanie do płaszczyzny ludzkiego języka i przypisuje cechę rekursywności (recursive property) składni tzw. języka umysłu. Wywołało to mocny sprzeciw badaczy upatrujących przejawów rekursji także na innych płaszczyznach ludzkiego funkcjonowania, jak komunikacja, teoria umysłu, składnia dopełnieniowa czy pragmatyka. Tekst przedstawia argumenty przemawiające za możliwością rozpatrywania rekursji jako mechanizmu wspólnego wszystkim wspomnianym płaszczyznom, pod warunkiem przyjęcia rozwojowej perspektywy, uwzględniającej dynamikę i sekwencyjność zachodzących w nich procesów i zmian.For nearly twenty years there has been an ongoing debate in international journals concerning the recursiveness of human mental processes. The main instigator of the debate and at the same time the main exponent of the term "recursion" is Noam Chomsky. According to him, recursion is an exclusive property of the syntax of the so-called "internal language of mind" (I-language). This conclusion has been contested by researchers claiming that recursion can also be observed in: communication, theory of mind, the syntax of complementation, or pragmatics. The article presents some arguments in favor of understanding recursion as a common ground of all the above phenomena as long as they are analyzed from a developmental perspective, with the dynamics and sequentiality of the constantly occurring processes and changes taken into accoun