Lessen uit Zeven Jaar Stagnatie in de Eurozone

Er zijn drie lessen te trekken uit zeven jaar financiële crisis. Ten eerste is voorkomen beter dan genezen en dit geldt met name voor excessieve schuldenproblemen. Ten tweede moeten individuele economieën in de eurozone voldoende robuust zijn tegen schokken. Dat betekent een flexibele economische structuur en een gezonde uitgangspositie van de overheidsfinanciën. Ten derde is verdere aandacht voor de balans tussen nationale en supranationale beleidskaders vereist. Onder invloed van de crisis zijn de afgelopen jaren de Europese kaders voor bankentoezicht, budgettair en monetair beleid al substantieel aangepast. Of dat voldoende is om nieuwe grote schokken te accommoderen zonder dat deze tot een nieuwe grote recessie leiden, verdient verder onderzoek. De eurozone-economie is nu even groot als bij de start van de financiële crisis zeven jaar geleden. Het is aannemelijk dat deze lange periode van lagere groei tot een permanent niveauverlies in inkomen leidt, doordat investeringen achterblijven en langdurig werklozen vaardigheden verliezen. Het lijkt echter minder waarschijnlijk om ook op langere termijn nauwelijks groei te verwachten. Immers, op lange termijn zijn factoren zoals demografische en technologische ontwikkeling dominant. Balansproblemen lossen zichzelf waarschijnlijk ook zonder ingrijpen op, zij het langzaam en tegen hoge kosten. Het is echter te vroeg om te concluderen dat de periode van zeer lage groei definitief voorbij is. Om de eurozone tegen het neerwaartse risico te wapenen, is het belangrijk om waar nodig structurele hervormingen door te voeren. Om de negatieve kortetermijneffecten van die hervormingen op te vangen, is het verstandig de ruimte die er binnen het Stabiliteits- en Groei Pact (SGP) hiervoor is, te gebruiken. Kansrijk zijn hervormingen op arbeids- en productmarkten en hervormingen die afwikkeling van balansproblemen vergemakkelijken. Dit geldt in de huidige situatie ook voor het naar voren halen van publieke investeringen met een positieve netto contante waarde, zowel voor individuele lidstaten als Europees. Voor dit laatste is het Junckerplan opgezet. Het is te vroeg om te oordelen over de effecten van de kwantitatieve verruiming door de Europese Centrale Bank