De controleverklaring en de verwachtingskloof in het middenen kleinbedrijf

In dit artikel wordt verslag gedaan van een onderzoek naar de samenhang tussen de rapportage van de accountant door middel van de controleverklaring en de verwachtingen die de samenleving (het maatschappelijk verkeer) heeft ten aanzien van de taken van de accountant. Hiertoe zijn accountants, ondernemers en financiers in het Nederlandse midden- en kleinbedrijf geënquêteerd. Verschillen in opvattingen over taken van de accountant tussen accountants, ondernemers en financiers leiden tot een verwachtingskloof. De verwachtingskloof kan worden opgesplitst in: deficiënt presteren van de accountant, belemmerende regelgeving en onredelijke verwachtingen ten aanzien van taken van de accountant. Uit het onderzoek blijkt dat de verwachtingskloof voornamelijk wordt veroorzaakt door belemmerende regelgeving. Accountants gebonden aan regels – bijvoorbeeld inzake onafhankelijkheid – die hen beperken om bepaalde diensten te verlenen. Daarnaast lijken onredelijke verwachtingen (die de accountant niet kan waarmaken) een belangrijk onderdeel van de verwachtingskloof, bijvoorbeeld de garantie dat bij ondernemingen waarvan de jaarrekening is gecontroleerd geen fraude is gepleegd of dat alle transacties door de accountant zijn geverifieerd. De invloed op de verwachtingskloof van het deficiënt presteren van de accountant lijkt beperkt. Verder laat het onderzoek zien dat er samenhang is tussen de omvang van de verwachtingskloof en de communicatie door middel van de controleverklaring. Het opnemen van meer specifieke informatie over de reikwijdte van de jaarrekeningcontrole en bevindingen naar aanleiding van uitgevoerde werkzaamheden kan de verwachtingskloof verkleinen